Page 310 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 153

6.ÜNİTE> Deneme Kazanım A.4.5. Metindeki anlatım biçimlerini, düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların işlevlerini belirler.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becersi Alan Becerileri: Okuma Becerisi

Etkinlik İsmi Fikir Ustalığı 25 dk.
Amacı Metindeki anlatım biçimlerini, düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların işlevlerini belirleyebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyup soruları metne göre cevaplandırınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Münekkit

Bir mühendisi, bir şâiri, bir doktoru, hattâ ismini bile ömrünüzde işitmediğiniz herhangi bir mesle-
ğe mensup birini, hiç anlamadığınız bir işinden dolayı beğenir gibi olunuz. Derhal bütün faziletler
sizindir: Hayırseversiniz, zekisiniz, sevimlisiniz, terbiyelisiniz; ilminize, irfanınıza hiç diyecek yok!
Ağzınızdan düşürüverdiğiniz küçük ve müraî bir övmeğe karşılık sırtınıza geçirilen tantanalı altın
hil’ati bir an içinde kaybetmemek ve yağmur altında bir çıplak gülünçlüğüne düşmemek istiyorsanız,
sakın sözünüze en ufak bir ihtiyat kaydının gölgesini düşürmeyiniz.
İşte rahat yaşamanın düsturu!
Halbuki her fikir otlağından, topal ve yaralı bir hayvan gibi, sopa ile, taşla, tekme ile uzaklaştırılan
münekkit, hakikatte, insan zekâsının en tesirli hizmetkârlarından biridir. Gelecek şafaklara doğru
yürüyen kafilenin tâ önünde, ümidin bayraklarını dalgalandıran onun koludur.
Büyük üstadım Gourmont şunu der: Bütün canlı yaratıklara nazaran insanın üstünlüğünü yapan, is-
tidatlarının çeşitliliğidir. En zeki hayvan bir tek şey yapar. Fakat onu mükemmel yapar: At, arka ayak-
larıyle, Dempsey ve Carpentier’nin yumruklarından daha mükemmel çifteler atar; arı, kimyahane
fırınlarına ve dolaşık inbiklere hiç muhtaç olmaksızın bir Berthelot dehasiyle balını süzer, örümcek
en usta bir dokumacı gibi havaî tuzağının görülmez tellerini örer. Fakat o kadar!
Halbuki bin bir sahaya dağılmış çalışan insan faaliyetinin eserleri, ister istemez eksik ve geçicidir.
Hayvan, gayesine varmış duruyor, insan gayesini hâlâ aramakla meşguldür.
Herhangi bir sahada insanı artık daha ileriye gitmekten vazgeçmiş görenler, bilmeyerek, onu hayvan
seviyesine indirmek isteyenlerdir.
Münekkit ise her beşerî marifetin hâlâ geliştirilmeğe muhtaç olduğunu bağırmakla, her sabah, insana
hayvan olmadığını hatırlatıyor.
Ahmet Hâşim, Bize Göre
Kelime Dağarcığı:
beşerî: İnsa noğlu ile ilgili. fazilet: Erdem. hil'at: Kaftan. inbik: Damıtmaya yarayan, damıtma işinde kullanılan araç, damı-
tıcı. irfan: Bilme, anlama, sezme. istidat: Yetenek. münekkit: Eleştirmen. müraî: İkiyüzlü.

1. a) Okuduğunuz metinde, münekkidin insan zekâsı için hizmet ettiğini açıklamak ve okuyucuyu
bunun üzerine düşündürmek için hangi anlatım biçimlerine ve düşünceyi geliştirme yollarına
başvurulmuştur? Metinden örneklerle yazınız.

309