Page 380 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 188

7.ÜNİTE> Söylev (Nutuk) Kazanım A.4.7: Metnin üslup özelliklerini belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi

Etkinlik İsmi Üslubundan Tanıdım Seni 20 dk.
Bireysel
Amacı Yazarın ve türün üslup özelliklerini ifade edebilme.

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Erken Dönem Osmanlı Tarih Metinlerine Göre
Osman Gazi’nin Orhan Gazi’ye Nasihatleri
Osman Gazi ölüm vaktinin yaklaştığını anlayınca vasiyetlerini ve öğütlerini bildirmek üzere Orhan
Bey’i ve güvendiği devlet erkânını huzuruna getirtir ve onlara şu şekilde seslenir:

Gaza ve cihad sünnetinin devam ettirilmesi, Peygamber dininin bütün çabalarla sağlamlaştırılması
benim ilk vasiyetimdir. Evvela şerîat sancağını sabit kılın. Bundan sonra İslâm’a hizmet yolunu boş
bırakmayın. Çünkü dünyanın yaşamasının lüzumlu olduğu bu zamanda Hak teâlâ bu zayıf bendesini
küfür beldelerinin fethi ve İslâm sünnetinin yayılması yolunda destekledi. Ümit ederim ki... dilâverlik
ve bu yoldaki çaba kanunları ebediyete dek bu hanedanda kalır, ümit gözünün beklediği ve gaza ve ci-
had yolunda olan ilahî vaâtler gerçekleşir. Tevhid ve iman kelâmının bu beldelerin hududunda ortaya
çıkması evlâtlarımın zamanında neticeye ulaşır.”

(…)
Şimdi ilahî emanetlerin hükmü gereğince bu rahmanî hilâfet sorumluluğunu üstlenmelisin. Emaneti
lâyıkıyla koruyasın. Adalet, ihsan ve riâyetten oluşan o emanetin sütunlarına kendi himmetinle sahip
çıkmayı en gerekli şey bilesin. Âdemoğlu tebaâsına karşı hatta bütün canlılara karşı şefkat ve merhamet
göstermede her zaman bu mânâ mucibince (…) ihtimam ve günahtan el çekme ipine göz kulak olasın.
Mücahitlerin, askerlerin, reâyânın ve tebaanın tamamını kendi evlât ve soyunun yolunda bilesin. Bu
devlet hanedanında önceden beri hizmetleri bulunan, mihnet ve sıkıntı içinde hizmetinin kabulü için
uzun zaman gayret ve çaba gösteren ensar ve muhacirin zümresine dahil olan o kimselerin haklarını
bu mânâ gereğince (…) veresin ve onlara karşı hürmetli ve saygılı olasın. Cürümlerine göz yummada
ve affetmede, iyiliklere karşı merhamet ve mükâfatta bulunmada onların tarafını elden bırakmayasın.
Onların evlât ve torunlarını kendi evlâtların yerinde bilesin. Memleketlerini terk edip gurbeti seçerek
sair büyük beldelerden gelip bu hanedanının merhametini ummayı tercih eden zamanının evlâtlarına
her türlü insanilikle teselli vermeyi ve şefkatte bulunmayı zorunluluk bilesin. Onların gariban gönülle-
rini ve vatanlarından göç etmiş hatırlarını in’âm ve ihsanlarla okşayarak toparlayasın. Eski yeni bütün
münafık ve inatçıları dünyevî işlerin hiçbir maksadı yolunda temiz ve seçkin dostlarla bir tutmayasın.
Can dostlarına iyilik ve lütuflarda bulunasın. Canının düşmanlarını gizli düşünceler yoluyla ferasetli
gözünün önünden ve akıbeti gören nazarında geriye atmayasın.

Fatma Kaytaz, Erken Dönem Osmanlı Tarih Metinlerine Göre
Osman Gazi’nin Orhan Gazi’ye Nasihatleri

Kelime Dağarcığı:
cihat: Din uğruna yapılan savaş. dilaverlik: Yiğitlik, delikanlılık. ensar: Hz. Muhammed'e hicret zamanında yardım eden
Medineliler. gaza: İslam dinini korumak veya yaymak amacıyla Müslüman olmayanlara karşı yapılan kutsal savaş.
inam: Emanet. reaya: Halk, idare edilenler. riayet: Uymak, tâbi olmak. sünnet: Hz. Muhammed'in Müslümanlarca uyul-
ması gerekli sayılan davranışları ve herhangi bir konuda söylemiş olduğu söz. şeriat: Kur'an'daki ayetlere, Hz. Muham-
med'in sözlerine dayanan İslam kanunu, İslam hukuku. tebaa: Uyruk. tevhit: Allah'ın birliğine inanma, bir sayma, bir
olarak bakma.

379