Page 53 - Biyoloji 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 9 25

1.ÜNİTE > Yaşam Bilimi Kazanım 9.1.2.1. Canlıların yapısını oluşturan organik ve inorganik bileşikleri açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarımda Bulunma Becerisi

Etkinlik İsmi NÜKLEİK ASİTLERİN KEŞFİ 30 dk
Amaçları Nükleik asitlerin yapısını, ve özeliklerini açıklayabilme Bireysel

Yönerge Aşağıda nükleik asitlerle ilgili bir metin ve görsel verilmiştir. Metin ve görseli yorumlayarak soruları
cevaplandırınız.

Canlıların özelliklerinin belirlenmesini sağlayan DNA, 1860’ların sonunda İsviçreli doktor Friedrich
Miescher'in hücrelerin kimyasal yapısını ve işlevlerini anlayabilmek için yaptığı araştırmalar sırasında keşfedil-
miştir. Friedrich Miescher ilk olarak hücredeki proteinleri inceledi. Ancak deneyleri sırasında özellikleri pro-
teinlerle tam olarak uyuşmayan bir madde keşfetti. Bu maddeye, hücre çekirdeğinin içinde bulunduğu için,
nüklein (çekirdek özü) adını verdi. Asit özelliği gösterdiği belirlenen bu madde daha sonra “nükleik asit” ve
nihayetinde içerdiği deoksiriboz şekerinden dolayı “deoksiribonükleik asit” (DNA) olarak isimlendirildi.
Sonraki yıllarda devam eden araştırmalar sonunda DNA'nın fosfat, şeker ve baz (adenin, guanin, sitozin ve
timin) gruplarının bir araya gelmesiyle oluştuğu anlaşıldı. Ayrıca adenin bazları ile timin bazlarının, sitozin
bazları ile de guanin bazlarının eşit sayıda olduğu Erwin Chargaff tarafından bulundu. Her canlının DNA'sında
bazların sayısı, dizilişi ve birbirlerine oranları farklılık göstermektedir. 25 Nisan 1953 yılında ise DNA’nın birbir-
lerine sarmal şekilde bağlı iki iplikten meydana geldiği James Watson ve Francis Crick tarafından ortaya kondu.
İki ipliğin bir arada tutulmasını sağlayan yapı hid-
rojen bağlarıdır. Adenin ve timin bazları arasında
ikili, guanin ve sitozin bazları arasında üçlü hid-
O
O - rojen bağı vardır. DNA’nın replikasyonu sırasında
P Hidrojen bağı
- O
O OH
eker iki iplik birbirinden ayrılmakta ve her ipliğin kar-
O (Deoksiriboz)
T A
CH 2
şısında yeni bir iplik oluşmaktadır. DNA’nın keş-
O O CH 2 fini izleyen yıllarda hücre içerisinde DNA’ya ben-
O
P O
- O O -
O P
O zeyen ancak bazı özellikleriyle farklılık gösteren
O O
CH 2
G C
bir nükleik asit çeşidi daha ortaya çıkarıldı. Fos-
O O CH 2 fat, şeker ve bazlardan meydana gelen bu nükleik
O
P O
- O O -
O P
O asit içerdiği riboz şekerinden dolayı ‘’ribonükleik
CH 2 O C G O
asit’’ (RNA) olarak adlandırıldı. Tek bir iplikten
O O CH 2 meydana gelen RNA; adenin, guanin, sitozin ve
O
P O
- O O -
O P urasil bazlarını bulundurmaktadır. Kendini eşle-
O
CH CH 2 2 O O
yememekte, DNA üzerinden sentezlenmektedir.
A T
RNA, gerekli şifreyi DNA'dan alarak protein sen-
CH 2
O
OH O O -
Fosfat grubu P tezinin gerçekleşmesini sağlar.
DNA Nükleotidi O O
https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/dnanin-kesfinden-
bugune (Düzenlenmiştir).
1. "DNA bir canlının kimliğidir." sözünden ne anlıyorsunuz?
2. Bir canlının DNA’sında bulunan fosfat sayısı bilinmektedir. Bu veri doğrultusunda aşağıda istenen
bilgilerin hangilerine ulaşılıp hangilerine ulaşılamayacağını nedenleriyle açıklayınız.
a) Şeker sayısı
b) A+G / T+C oranı
c) Toplam zayıf hidrojen bağ sayısı
ç) G / T oranı
51