Page 60 - Biyoloji 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

28 BİYOLOJİ 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Peynir, süt, hamburger, patates kızartması, kıymalı taze fasulye yemeği, ızgara tavuk, dondurulmuş
pizza, kola, ayran, taze sıkılmış portakal suyu, zeytinyağlı enginar yemeği, zeytin, mercimek çorbası,
domates, salatalık, çikolata, pekmez, kahve, mevsim salata, elma, bulgur pilavı, konserve barbunya,
hazır domates çorbası, ekmek.
a) Yukarıda verilen besinlerden seçerek sağlıklı beslenmeye uygun bir günlük örnek beslenme prog-
ramı hazırlayınız. 1. Yönerge Aşağıda insülin direnciyle ilgili verilen metni okuyunuz.
Mehmet 9. sınıf öğrencisidir. En sevdiği yemekler hamburger, pizza ve kızarmış tavuktur. Acıktığında
Kahvaltı çikolata ve bisküvi gibi yiyeceklere yönelmektedir. Gazlı içecekleri de çok sevmektedir. Gün içinde
Ara Öğün fazla miktarda su tüketmekte ve sık sık tuvalete gitmektedir. Hareketsizliği de göbek çevresinde yağ-
Öğle Yemeği lanmaya neden olmuştur. Bu durum Mehmet’in ailesini endişelendirmektedir.
Ara Öğün Ailesi Mehmet’i doktora götürmeye karar verir. Hastanenin endokrinoloji uzmanı, Mehmet’i mua-
Akşam Yemeği yene eder. Ertesi gün aç karnına tekrar hastaneye gelmesini ister. Öncelikle açlık kan şekerinin daha
sonra da tokluk kan şekerinin ölçüleceğini söyler.
Kan testi sonuçlarını inceleyen doktor, Mehmet’te insülin direnci olduğunu belirtir. İnsülin, pankreastan
b) Programınıza aldığınız besinleri; karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineral içerikleri bakı-
mından sınıflandırınız. salgılanan bir hormondur. Bu hormon, yemek yendikten sonra kanda artış gösteren fazla glikozun hüc-
relere geçişini uyarır.
Mehmet’in hücreleri fazlaca besin depolamış oldukları için insüline yeterli cevabı vermemekte ve bu
nedenle kandaki fazla glikoz hücrelere yeterince geçmemektedir. Mehmet’in kan şekerinin yüksek
olması, çok miktarda su tüketmesine ve sıkça idrara çıkmasına neden olmaktadır.
Sağlıklı bir bireyde açlık kan şekeri değeri 70 - 100 mg/dl arasındadır. Bir bireyde açlık kan şekerinin
c) Programınızdaki besinlerin miktarlarını belirlemeniz gerekirse, dikkat etmeniz gereken unsurlar 100 -125 mg/dl arasında olması, bu bireyde insülin direnci olduğunun göstergesidir. Eğer açlık kan şekeri
neler olur? Açıklayınız. değeri 126 mg/dl veya daha yüksekse, bu bireyin “Tip 2 diyabet” denilen bir çeşit şeker hastalığına sahip
olduğu belirtilir. Sağlıklı bir kişide tokluk kan şekeri yemek yendikten iki saat sonra ölçülür ve bu değer
100 - 140 mg/dl arasındadır. Mehmet’te açlık kan şekeri 120 mg/dl, tokluk kan şekeri ise 180 mg/dl’dir.
Doktor, Mehmet’in kolay sindirilemeyecek ve tüketildiklerinde kan şekerinde ani artışa sebep olmayacak
türden gıdalarla beslenmesini, ayrıca düzenli yürüyüş ve benzeri etkinliklere başlaması gerektiğini söyler.

ç) Yukarıdaki besinlerden hangilerinin sağlıklı beslenme listesine alınmaması gerektiğini gerekçe- 2. Yönerge Bir biyoloji öğretmeni insülin direnciyle ilgili öğrencilerine sorular sormaktadır. Öğrencilerin verdikle-
siyle birlikte açıklayınız. ri cevapları değerlendirerek aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. “Kendinizi bir ilaç şirketinin araştırma ve geliştirme ekibinde çalışan biri olarak hayal ediniz. İnsülin diren-
cini azaltıcı bir ilaç geliştirmek istiyorsunuz. Üreteceğiniz ilaç vücutta ne gibi bir etkiye sahip olmalıdır?”
Öğrencilerden;
• Ahmet, “Bağırsaktan şeker emilimini azaltmalıdır.”
3. Bir kişinin besinlerle aldığı enerji (kalori) miktarının, metabolizma ve fiziksel aktivite ile tükettiği • Buse, “Hücrelerin şeker emilimini arttırmalıdır.”
enerji miktarından fazla olduğu belirlenmiştir. Bu şekilde beslenmeye devam eden kişinin zamanla • Alper, “Hücrelerin insülin duyarlılığını azaltmalıdır.”
karşılaşması beklenen sağlık sorunları neler olabilir? Açıklayınız. a)Hangi öğrencilerin fikirlerini desteklersiniz? Gerekçesiyle birlikte açıklayınız.

b) Siz insülin direncini azaltıcı bir ilaç geliştirseydiniz, bu ilacın nasıl daha farklı nasıl bir etkiye
sahip olmasını isterdiniz?

58
Hazırlayan: Sibel ÇETİN