Page 109 - Coğrafya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü COĞRAFYA 9

CEVAP ANAHTARLARI

5. Güneş, 21 Mart günü tam doğudan doğar ve tam batıdan ba- 5. Ekvator çizgisi, Güneş ışınlarını kutup noktalarına göre daha
tar. Güneş ışınları Kuzey Yarım Küre’de öğle vakti tam güney fazla alır. Bu da Ekvator çizgisinden kutup noktalarına gidil-
yönünden gelir. Dolayısıyla binanın gölgesi 21 Mart günü öğle dikçe sıcaklık değerlerinin azalmasına neden olur. Ancak tersi
vakti tam kuzey yönüne doğru olur. durum yaşanırsa Güneş ışınları kutup noktalarına daha büyük
açı ile gelir ve buradan uzaklaşıldıkça Güneş ışınlarının düşme
6. Dünya’nın günlük hareketinin yönü nedeniyle Güneş batıda açısı azalır. Ekvator çizgisi, Güneş ışınlarını en küçük açı ile alır.
daha geç doğar ve daha geç batar. Metinde, Aysu’nun yaşadı- Bu durumda;
ğı şehrin ülkede Güneşin en son battığı yerlerden biri olduğu • Kutup noktalarında sıcaklık değerleri daha yüksek olur,
belirtilmiştir. Dolayısıyla Aysu’nun yaşadığı şehir ülkenin batı- • Kutup noktalarına yakın alanlarda bulunan buzul erir,
sında yer alır. • Ekvator çizgisi ve çevresi yeryüzünün en soğuk yerleri olur,
• Yeryüzündeki canlıların doğal yaşam alanları değişir vb.
7. Dünya’nın günlük hareketinin yönü tam tersi bir şekilde doğu-
dan batıya olacak şekilde değişseydi; Etkinlik No.: 15
• Aysu’nun yaşadığı şehirde Güneş her gün deniz tarafından A merkezi: Bursa
batmazdı, tam tersine deniz tarafından doğardı. 1.
• İnsanlar Güneşin denizden batışını değil, doğuşunu izlemeye B merkezi: Oslo
gelirdi. C merkezi: Kanberra
• Güneş 21 Mart günü Aysu’nun evinin caddeye bakan cephe- D merkezi: Lima
sinden tam karşıdan doğmaz, tam tersine batardı.
2. 21 Haziran tarihinde;
• Güneş ışınları Yengeç Dönencesi ’ne dik açıyla gelmekte,
Etkinlik No.: 14
• Ekvator’dan kuzeye doğru gidildiğinde gündüzler, güneye
1. Yönerge doğru gidildiğinde ise geceler uzamakta,
• Kuzey Kutup Dairesi’nin tamamı Güneş’i görürken Güney
1. A- %8 B- %100 C- %25 D- %25 E- %15 F- %27 Kutup Dairesi’nin tamamı ise karanlıkta kalmaktadır.
Yukarıdaki durumların gerçekleştiği 21 Haziran tarihinde Dün-
2. Yönerge ya, Güneş karşısında 4 numaralı konumda yer almaktadır.
1. Dünya’nın şeklinden dolayı Güneş ışınlarının düşme açısı, Ek-
vator çizgisinden kutup noktalarına doğru azalır. Bu durum, Etkinlik No.: 16
Ekvator çizgisi üzerinde ve yakın bölgesinde sıcaklık değerle-
rinin artmasını, buradan uzaklaşıp kutup noktalarına doğru 1. Dünyanın ekseni eğik olması nedeniyle her iki yarım kürede
gidildikçe de sıcaklık değerlerinin azalmasını beraberinde ge- aynı anda aynı mevsim yaşanmaz. Artvin ve Gracemere farklı
tirmiştir. yarım kürelerde bulundukları için yaşanan mevsim birbirlerin-
den farklıdır.
2. Dünya’nın eksen hareketi sonucunda yeryüzündeki bir nokta,
gün içinde Güneş’in ufuk düzlemindeki konumuna göre Güneş 2. Verilen tarihlerde Artvin’de kış mevsimi yaşandığı için gün-
ışınlarını farklı açılar ile alır. Bu da, o noktanın sıcaklık değerle- düzler kısa ve geceler uzundur. Farklı yarım kürede bulunan
rini etkiler. Özellikle, Güneş ışınlarının en büyük açı ile alındığı Gracemere’de yaz mevsimi yaşanması nedeni ile Artvin’e göre
öğle vaktinden sonraki zaman diliminde sıcaklık gün içindeki gündüzler uzun geceler kısadır.
en yüksek değere ulaşır. O nokta, Güneş battıktan sonra Güneş
ışınlarından yararlanamayacağı için ısı kaybı yaşanır ve sıcaklık 3. Gracemere’de yerel 21 Aralık tarihinde gölge boyu oluşmamak-
değerleri gece boyu azalır. tadır. 21 Haziran ise gölge boyunun en uzun olduğu tarihtir.
Bu durum Gracemere’nin güney yarım kürede Güneş ışınlarını
3. Dünya’nın yörüngesi üzerindeki eğiklik açısı, Dünya üzerin- yılda bir kez dik açı ile alan oğlak dönencesi üzerinde bulundu-
deki bir noktanın yıl içinde Güneş ışınlarını farklı açılar ile al- ğunu göstermektedir.
masına neden olur. Bu farklılık özellikle Ekvator çizgisine göre
kuzey ve güneyde kalan orta enlemlerde kendini iyiden iyiye
hissettirir. Ayrıca, eksen eğikliği nedeniyle Ekvator çizginin ku- Etkinlik No.: 17
zeyinde ve güneyinde bulunan orta enlemlerin, Güneş ışınları-
nı birbirine zıt açılar ile alıyor olması, bu alanlarda aynı anda Greenwich’e göre Londra 0. saat dilimini, İstanbul ise 3.
yaşanan sıcaklık değerlerinin birbirine zıt değerlerde olmasına 1. saat dilimini kullanmaktadır. Dolayısıyla uçak Londra’dan
neden olmaktadır. Bu durum da, zıt mevsimlerin yaşanmasında kalktığı anda İstanbul’da saat 22.20+03.00=01.20, tarih
etkilidir.
05.12.2019’dur.
4. Yer şekilleri ve yer şekillerinin Ekvator’a göre konumu Güneş 3 saat 40 dakika süren yolculuk sonunda uçak İstanbul’a in-
diğinde saat 01.20+3.40 = 05.00, tarih 05.12.2019 olur.
ışınlarının o noktaya düşme açısını etkiler. Örneğin, Oğlak Dö-
nencesi’nin güneyinde kalan yerlerde, dağlar Güneş ışınlarını
kuzeyden alır. Bu sebeple, dağların kuzey yamaçlarında sıcaklık 2. 37°-38° K ve 30°-31° D arasında: Burdur Gölü
değerleri güney yamacına göre daha fazla olur. Bu da, dağın iki
yamacında farklılıkların görülmesinde etkilidir. Özellikle dağın 40°-41° K ve 28°-29° D arasında: Uluabat Gölü
kuzey ve güney yamacındaki sıcaklık değerlerinin farklı olması; 38°-39° K ve 42°-43° D arasında: Nemrut Kalderası
kar örtüsünün görülme yükseltisini, sıcaklık değerlerinin farklılı-
ğını, doğal bitki örtüsünün görülebileceği en üst sınırı vb. etkiler. 38°-39° K ve 35°-36° D arasında: Sultan Sazlığı
40°-41° K ve 43°-44° D arasında: Kuyucuk Gölü yer almaktadır.

107