Page 175 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9 98

4.ÜNİTE > Enerji Kazanım: 9.4.4.1. Verim kavramını açıklar. Enerji tasarrufu ve enerji verimliliği arasındaki ilişki enerji kimlik
belgeleri üzerinden açıklanır.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi, Problem Çözme Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Becerisi

Etkinlik İsmi IŞIK KİRLİLİĞİ VE BOŞA GİDEN ENERJİ 30 dk.
Amacı Işık kirliliğinin ülkemize maliyetini hesaplayarak verimlilik için önerilerde bulunabilme. Grup

Öğretmene Not: Enerji verimliliği konusuna girmeden önceki derste öğrencilere okulun bahçesinde bulunan aydın-
latma lambalarını incelemelerini söyleyiniz. Mümkünse lambaların resimlerini çekmelerini isteyiniz. Okulun bahçe
lambaları konusunda siz de gerekli incelemeleri yapınız. Dersin başında bu etkinliği akıllı tahtada açınız. Bahçe aydın-
latmalarında kullanılan ampullerin gücünü okul idaresinden öğreniniz. Şayet bu bilgiye ulaşamazsanız led lambalar
için 10W, led projektörler için 100W ve flamanlı lambalar için 75W ortalama güç değerlerini alınız.

Ön Bilgi: Işık kirliliği, yanlış yerde, yanlış miktarda, yanlış yönde ve yanlış zamanda ışık kullanılmasıdır. Işığın
istenmeyen ya da gerekmeyen yeri aydınlatması hem rahatsız edici ışık hem de boşa giden enerji demektir. Gözün
alışık olduğu aydınlatma düzeyini aşan ışık gözün görme yetisinin bozulmasına, nesnelerin görünürlüğünün kay-
bolmasına ve gece yol ve çevre güvenliğinin olumsuz etkilenmesine neden olur. Gökyüzüne doğru yayılan yapay
ışık, atmosferdeki toz ve moleküller tarafından her yöne saçılıyor ve gökyüzünün fon parlaklığını artırıyor; gök-
yüzünün doğal güzelliği ve yıldızlar kayboluyor. Işık kirliliği, gecenin doğal karanlık düzeyini bozduğu için, doğal
yaşamı (hayvanlar, bitkiler, doğal çevre) da olumsuz etkiliyor.
Görsel-1’te sokak veya bahçe aydınlatmaları için lambaların uygunluk durumu gösterilmiştir. Çok iyi olarak nite-
lendirilen aydınlatma şeklinde ampulden çıkan ışık yaklaşık 60 lik açıyla ışık yayacak şekilde yere doğru yönlendi-
o
rilmiştir. Ampul, içine yerleştirildiği saydam olmayan kapağın içinde kalmıştır. Bu durumda amacına uygun olarak
lamba direğinin çevresinde bulunanlar daha net görülebilmektedir. İyi olarak nitelendirilen resimde ise kapağın
kenarları ile ampulün alt ucu aynı hizadadır. Ancak bu tür aydınlatmalarda ışığın %25’i gökyüzüne kaçmaktadır.
Kötü olarak nitelendirilen resimde ise ampul kapağın kenarlarından daha aşağıda kalmıştır. Bu tür aydınlatmalarda
ise ışığın %50’si gökyüzüne kaçmaktadır. Çok kötü olarak nitelendirilen resimde ise ampulün üstünde kapak yok-
tur. Bu tür aydınlatmalarda da ışığın %75’i gökyüzüne kaçmaktadır.
Görsel-2 ve Görsel-3’de ise Dünya’nın ve Türkiye’nin uzay istasyonundan gece çekilmiş görüntüleri görülmektedir.
Görsellerdeki beyaz bölgeler uzay istasyonundan görülen ışıkları ifade etmektedir. Şayet ışıklar uzaydan görülüyor-
sa bu ışıklar gökyüzünü aydınlatıyor demektir. Kim gökyüzünü aydınlatmak ister ki? O halde gökyüzüne kaçan bu
ışık boşa harcanan enerji demektir. Enerjinin verimliliği amacı doğrultusunda kullanılan enerjinin toplam kulla-
nılan enerji miktarına oranıdır. Verilen açıklamalar ve okul bahçesinde sizin yaptığınız araştırmalara göre aşağıda
verilen soruları cevaplandırınız.

Kaynak: (http://www.isikkirliligi.org/)

Görsel 1: Dış Mekan Aydınlatmaları Görsel 2: Dünya Işık Kirliliği Görsel 3: Türkiye Işık Kirliliği

175
Hazırlayan: Yusuf Serhat KOÇ