Page 201 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9 120

5. ÜNİTE > Isı ve Sıcaklık Kazanım: 9.5.1.5. Isı alan veya ısı veren saf maddelerin sıcaklığında meydana gelen değişimin bağlı
olduğu değişkenleri analiz eder.
Genel Beceriler: -- Alan Becerileri: Değişkenleri Kontrol Etme Becerisi ÖĞRETMEN
Etkinlik İsmi SAF MADDENİN SICAKLIK DEĞİŞİMİ 15 dk

Amacı Isı alan ya da veren saf maddelerde sıcaklık değişimin bağlı olduğu değişkenleri kavrayabilme. Bireysel
Öğretmene Not: Aşağıdaki etkinlik sınıf ortamında yapılmalıdır.

Bir fizik öğretmeni, öğrencileri Ali, Elif, Rasim ve Eda’ya “Isı Alan ya da Veren Saf Maddelerin Sıcaklık De-
ğişimini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi” konulu birer proje ödevi vermiştir. Her biri yaptığı deneylerin
sonuçlarını aşağıdaki gibi ifade etmiştir.

Ali: Sıcaklık değişiminin cisimlere verilen ya da alınan ısıyla doğru orantılı olduğunu gördüm.
Elif: Sıcaklık değişiminin cisimlerin öz ısılarıyla ters orantılı olduğunu tespit ettim.
Rasim: Sıcaklık değişiminin cisimlerin kütleleriyle ters orantılı olduğunu belirledim.
Eda: Sıcaklık değişiminin cisimlerin ısı sığalarıyla ters orantılı olduğunu fark ettim.

Öğretmen, bu sonuçların deneyi etkileyen (bağımsız değişken), deneyde etkilenen (bağımlı değişken) ve
deneyde sabit tutulan (kontrol değişkeni) değişkenlerin doğru kullanılmasıyla elde edildiğini vurgulamıştır.

Öğrencilerin ifadelerinden ve öğretmenin açıklamasından yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1 Elif'in yaptığı deneydeki bağımsız değişken, bağımlı değişken ve kontrol değişkenleri hangileridir?
Sebepleriyle birlikte açıklayınız.

2 Rasim yaptığı deneyde kütleleri 1 kg ve 3 kg olan sulara eşit büyüklükte ısı vermiştir. Kütlesi 1 kg olan
o
o
suyun sıcaklığı 18 C yükseldiğine göre kütlesi 3 kg olan suyun sıcaklığı kaç C yükselmiştir?

o
3 Cisimlerden her birinin sıcaklıklığını 1 C değiştirmek için cisme verilmesi ya da cisimden alınması
gereken ısı miktarları bilinmektedir. Bu cisimlere eşit büyüklükte ısı vererek deneyler yapan öğrenci
hangisidir? Sebebini açıklayınız.

4 Ali, yaptığı deneylerde kullandığı saf maddeye ait sıcaklığın ısıya bağlı değişim grafiğini çizmiştir. Ali
nasıl bir grafik çizmiş olabilir? Siz de bu grafiği çizerek kısaca açıklayınız. Çizdiğiniz grafiği sınıf arka-
daşlarınızınki ile karşılaştırınız.

201
Hazırlayan: Ertan ERBEK