Page 323 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9

CEVAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.: 166 3. Elektrik yükleri arasındaki etkileşme kuvvetinin matematiksel
1. YÜKLER YAKLAŞIR/UZAKLAŞIR modeli,
q · q 2
1
UZAKLAŞIR F = k dir.
2
d
UZAKLAŞIR Değiştirilerek sonucu etkileyen, bağımsız değişken; değişiklik-
YAKLAŞIR ten etkilenen, bağımlı değişken ve sabit tutulanlar da kontrol
değişkeni olduğuna göre
YAKLAŞIR 1. Durum: Bağımsız değişken Coulomb sabiti, bağımlı değiş-
ken elektriksel kuvvet ve kontrol değişkenleri de yük büyük-
YAKLAŞIR
lükleri ve yükler arasındaki mesafedir.
2. F KIRMIZI =(k.q.e/d2)-(k.q.e/4d2)=(3/4) k.q.e/d2
2. Durum: Bağımsız değişken yük büyüklüğü, bağımlı değiş-
ken elektriksel kuvvet ve kontrol değişkenleri de Coulomb sa-
F TURUNCU =(2.k.q.e/4d2)-(2.k.q.e/9d2)=(5/18) k.q.e/d2 biti ve yükler arasındaki mesafedir.
F SARI =(k.q.e/d2)-(k.q.e/4d2)= (3/4) k.q.e/d2 3. Durum: Bağımsız değişken yükler arasındaki mesafe, ba-
ğımlı değişken elektriksel kuvvet ve kontrol değişkenleri de
F YEŞİL =(2.k.q.e/d2)-(2.k.q.e/9d2)=(16/9)k.q.e/d2 Coulomb sabiti ve yüklerin büyüklükleridir.
q · q
4. F = k 1 2
F MAVİ = (3.k.q.e/d2)- (3.k.q.e/4d2)=(9/4)k.q.e/d2 d 2
Sıralama: F > F > F = F > F -6 -5
MAVİ YEŞİL KIRMIZI SARI TURUNCU 9 4x10 · 9x10
F = 9x10 -1 2
(6x10 )
3. Hidrojen atomu için: F = k.Q.e/r2
1
Lityum iyonu için: F =k.3Q.e/r2 F3> F2> F1 F = 9 N olur.
2
Berilyum iyonu için: F = k.4Q.e/r2 Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
3
Kitabı, sayfa 289-292.
Etkinlik No.: 167
Etkinlik No.: 168
1. Aynı cins elektrik yükleri birbirine itme, zıt olanlar çekme kuv-
veti uygular. Burada iki yük de pozitif olduğundan birbirine 1. Şekildeki kuvvetin yönü dikkate alındığında q yükünün q
K
L
itme kuvveti uygulamaktadır. yükü tarafından itilmiş olduğu görülür. Aynı cins yükler birbi-
rini ittiğine göre q yükünün cinsi de negatiftir.
K
F +q +q F
1 1 2 2 Elektrik alan, bir yükün etki alanı içindeki pozitif birim yüke
d uyguladığı kuvvet olduğuna göre L noktasında +1 C büyüklü-
ğünde yük varmış gibi değerlendirilir. Buna göre L noktasında-
Yüklerin birbirine uyguladığı kuvvetler arasında F = -F , kuv- ki elektrik alanın yönü şekildeki gibi olur.
2
1
vetlerin büyüklükleri arasında F = F eşitliği vardır.Yani kuv-
1
2
vetin yönleri zıt, büyüklükleri eşittir. -q K E +1 C
K L
2. Elektrik yükleri arasındaki etkileşme kuvvetinin matematiksel 2. L noktasındaki elektrik alanın yönü, q yükünün konumu de-
K
modeli, ğiştirilebilir ya da yük işareti pozitif yapılarak değiştirilebilir.
q · q
1
2
F = k şeklindedir. Buna göre yüklü parçacıklara etki 3. Elektrik alan pozitif birim yüke etki eden kuvvet olarak tanım-
2
d landığında
eden kuvvetler tablodaki gibi olur.
E = F q olur.
Yüklü
Yükler parça- Kuvvet birimi Newton (N) ve elektrik yük birimi Coulumb (C)
matematiksel modelinde yerine yazılarak elektrik alan birimi
cıklara
Durum Coulomb Yüklerin arasın- etki eden N/C olarak bulunur.
sabiti
daki
çarpımı
mesafe elektriksel 4. Yükler negatif olduklarından birbirini iter. Yük oranları
q
5
kuvvet olduğu dikkate alındığında yüklerin elektrik alan
K
=
q
9
L
1 2k q · q 2 d 2F çizgileri modeli iki boyutlu olarak aşağıdaki gibi çizilebilir.
1
2 k 2q · q 2 d 2F
1
F
3 k q · q 2 2d 4
1
K L
323