Page 58 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9 27

2. ÜNİTE > Atom ve Periyodik Sistem Kazanım 9.2.3.1: Elementlerin periyodik sistemdeki yerleşim esaslarını açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme, Yaratıcı Düşünme Alan Becerileri: Çıkarım Yapma
Etkinlik İsmi ELEMENTİN KEŞFİ 20 dk.
Amacı Elementlerin periyodik sistemde yerleşim esaslarını öğrenebilme. Bireysel

Gerekli Materyaller: Bilgisayar, genel ağ

1. Yönerge Aşağıdaki periyodik sistemi inceleyerek metni okuyunuz.

Atom Numarası
Element Sembolü
Element Adı
Yörünge Başına Ortalama Atom Kütlesi
Elektron Sayısı
Halojenler Lantanitler Diğer Metaller
Alkali Metaller Aktinitler Ametaller
Toprak Alkali Metaller Yarı Metaller Soy Gazlar
Geçiş Metalleri

Uut Uup Uus Uuo

Geçtiğimiz yıllarda keşfedilen 113, 115, 117 ve 118 atom numaralı 4 yeni element, Uluslararası Temel ve Uygulamalı
Kimya Birliğinin (IUPAC) onayıyla periyodik sisteme katıldı. Bu elementler keşif için gerekli kriterleri sağladığın-
dan 2011 yılından günümüze periyodik sisteme ilk eklenen elementler oldu. Bu eklemelerle birlikte 7. periyot, bir
asır boyunca içerisinde barındırdığı boşluklardan kurtularak 2016 yılı itibariyle tamamen doldurulmuş oldu.
Keşfedilen yeni elementlerin 4’ü de insan yapımı olup şu anda sadece geçici isimlerle biliniyor ve onları popüler hâle
getirecek yeni isimlerini bekliyor. 115, 117 ve 118 atom numaralı elementler, Kaliforniya’daki Lawrence Livermore
Ulusal Laboratuvarı, Dubna ve Rusya’nın ortaklığıyla sürdürülen Ortak Nükleer Araştırmalar Enstitüsündeki bilim
insanları tarafından üretildi. Rus-Amerikan ekibi aynı zamanda 113 atom numaralı “ununtriyum” geçici isimli
elementi de üretmeyi başardı. Fakat Japonya’daki Riken Enstitüsü, bu elementi Rus-Amerikan ekibinden önce ken-
dilerinin ürettiklerini ispatladıkları için “kâşif” unvanını aldı. Böylelikle bu element, Asya’daki bir ülke tarafından
isimlendirilme şerefine erişen ilk element oldu.
113 atom numaralı elementin kaşifi Kosuke Morita, kimyagerlerin yeni hedefini net bir şekilde şöyle ifade etmek-
tedir: “Şimdiki hedef, 119 atom numaralı element ve ötesindeki göz değmemiş elementleri keşfetmek...’’
Riken Enstitüsünün eski başkanı olan Nobel Ödüllü Ryoji Noyori’nin şöyle bir açıklaması vardır: “Bilim insanla-
rına göre periyodik cetvele yeni bir element eklemeyi başarmak, olimpiyat altın madalyasını kazanmaktan daha
büyük bir başarıdır.”

57