Page 137 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 72

3. ÜNİTE > Orta Çağ’da Dünya Kazanım: 9.3.4: İlk Çağ’ın sonlarından itibaren gerçekleştirilen hukuki düzenlemelerin günümüzün
evrensel hukuk ilkelerine temel teşkil ettiğini kavrar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve YorumBecerisi
Etkinlik İsmi ROMA HUKUKUNU GÜNÜMÜZE TAŞIYAN İMPARATOR: JUSTİNİANUS 20 dk
Amacı Roma hukukunun genel özelliklerini ve günümüzün evrensel hukuk ilkelerine etkisini değerlendirebilme Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.

ROMA HUKUKUNU GÜNÜMÜZE TAŞIYAN İMPARATOR: JUSTİNİANUS

Bir şehir devletinde medeni hukuk olarak ortaya çıkan Roma hukuku, yüzyıllar boyunca yargıç-
ların önerisiyle halk tarafından yürürlüğe konan yasalara değil de, varlıklı sınıfa dahil olan hu-
kuk adamlarının faaliyetlerine dayanmıştır. Bu hukukçular yurttaşlardan gelen taleplere cevap
verirken çeşitli somut vakaları inceleyip yorumlayarak hukukun gelişimine katkıda bulunurdu.
Kamu yasalarında olduğu gibi, hukukçuların fikirleri de resmî olarak bir araya getirilmez ve
zaman geçtikçe ister istemez tam olarak hatırlanmasına imkân olmazdı. Aynı şey senato müza-
kereleri ve yargıçların emirnameleri için de söz konusuydu.
Ülke yasaları neredeyse Roma tarihinin sonuna kadar resmî olarak hiç derlenmedi. Roma İm-
paratorluğu 395’te Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı ve Batı Roma İmparatorluğu 476’da
yıkıldı.
Doğu Roma İmparatoru Justinianus hukuk görevlilerinden ve uzmanlarından oluşan bir komis-
yon kurarak dava sürelerini kısaltmak amacıyla imparatorluk yasalarının derlenmesini sağladı.
Bu amaçla komisyona asıl metinler üzerinde ekleme veya çıkarma yapmak suretiyle değişiklik
yapma ve dağınık halde bulunan yasaları tek bir düzenlemede toplama yetkisi verdi. Bu derle-
me, 7 Nisan 529’da “Cumhuriyet Yasalarının Derlemesi” adı verilen yasayla yürürlüğe girdi. Jus-
tinianus bu çalışmayı: “Roma adaletinin en kutsal tapınağı dikildi. ”, “1400 yıldır toplanmamış
bulunan eski hukukun tümü âdeta bir kaleye konur gibi bir araya getirildi.” sözleriyle açıkladı.
Batı’da imparatorluğun çöküşü, farklı hayat tarzları benimsemiş kavimlerin gelişi ve genelleşen
fakirlik Roma hukukunun terk edilmesine yol açtı. Roma hukukunun zamanımıza kadar sü-
recek olan parlak gelişmesinin başlangıcı XI. yy. sonlarına doğru Avrupa toplumunda görülen
canlanma hareketiyle gerçekleşti. Haçlı Seferleri, Hindistan yolunun aranması gibi hareketler,
yeni hayat imkânları ve yeni ticaret ufukları bulmak isteyen Avrupalıları, birbirleri ile temasa
geçirmesi yeni ihtiyaçları doğurdu.

Batı Avrupa’daki mal-para değişimin gelişmesine paralel olarak basit mal sahipleri arasındaki
alım-satım, ariyet (emanet), borç, sözleşme ve diğer yükümlülükler gibi tüm ilişkileri ortaya
koyan bir hukuk olarak, özel mülkiyete ilişkin en kusursuz sistem olma özelliğini taşıyan Roma
hukuku XII. yüzyıldan itibaren yayıldı.
Umberto Eco, Ortaçağ Barbarlar, Hıristiyanlar, Müslümanlar, Alfa Yayınları, s.106-109, Murat Orhun
Iustınıanus’un Hukuk Reformasyonu, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Litera-
ture and History of Turkish or Turkic Volume, s.267-284 (Düzenlenmiştir.)

1. Sizce hukuk kurallarının yazılı hâle getirilmesi ve ülkenin her yerinde aynı şekilde uygulanması
neden önemlidir?

135