Page 154 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

81 TARİH 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

4. ÜNİTE > İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası Kazanım 9.4.2: İlk ve Orta Çağlarda İç Asya’daki Türk siyasi teşekküllerinin güç ve yönetim
yapısını kavrar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Kavrama Becerisi
Etkinlik İsmi DEVLET VE ÜLKE YÖNETİMİ 20 dk.
Amacı Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinin güç ve yönetim özelliklerini açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Metni dikkate alarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

KURULTAY
Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinde hâkimiyetin kaynağı Gök Tengri’ye dayanmaktaydı. Türk
kağanı, Gök Tengri’den aldığı idare etme yetkisi olan “kut” anlayışına dayanarak devleti yönetirdi.
Bununla birlikte Gök Tengri, verdiği kutu layık olmayanlardan geri alırdı. Bu sebeple hükümdarlar,
adaletle hükmetmeye ve hata yapmamaya özen gösterirlerdi. Kağan, önemli görevlere kendi aile-
sinden olanları getirirdi. Bununla birlikte tahta geçme mücadelesinde kendisine destek veren boy
beylerini de çeşitli derecelerde yönetim kadrolarına dâhil ederdi.

Kağan başkomutan olarak ordunun başında bulunur, savaşa ve barışa karar verebilirdi. Devletin iç ve
dış politikasını belirler; ayrıca yüksek mahkemeye de başkanlık ederdi.

Siyasi, hukuki, askerî, ekonomik ve toplumsal konuların konuşulup karara bağlandığı kurultay yılda
üç defa toplanırdı. Kağanın başkanlığında toplanan kurultaya; kağanın eşi hatun, önde gelen devlet
adamları ve boy beyleri katılırdı. Böylelikle alınan kararların bütün ülkede uygulanması kolaylaşırdı.

1. Orta Asya’da kurulan Türk devletlerinde kağan, yönetme yetkisini nereden almaktadır?

2. Kağanın ülke yönetiminde önemli görevlere kendi ailesinden kişileri getirmesinin sebepleri neler
olabilir?

3. Kağanın görev ve yetkilerini devletin devamlılığına olan etkileri açısından yorumlayınız.

4. Kurultay ile ülkemizin yönetim biçimi arasında nasıl benzerlikler kurulabilir?

152
Hazırlayan: Akif ÇEVİK