Page 181 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 95

4. ÜNİTE > İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası Kazanım 9.4.5: Asya merkezli Türk Devletlerinin çevrelerindeki devletlerle ilişkilerinin çok boyutlu
yapısını analiz eder.
Genel Beceriler: Problem Çözme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Sorun Analizi ve Karar Verme Becerisi

Etkinlik İsmi ASYA’DA TÜRK HAMLESİ 30 dk.
Asya’daki uzlaşma-çatışma zemininden hareketle Kök Türklerin çevresindeki devletlerle yaşadığı problemlere Bireysel
Amacı
çözüm önerileri geliştirebilme. Grup

Harita: Kök Türk Devleti

KÖK TÜRKLERİN DIŞ POLİTİKASI

Kök Türk Devleti Dönemi’nde (VI. – VII. yüzyıl) Türkler, Asya genelinde etkili ve çok boyutlu bir dış po-
litika izlemişlerdir. Bu dönemde özellikle Çinlilerle ilişkiler sürekli devam etmiştir. İki devletin güçlü ol-
duğu zamanlarda ilişkiler siyasi, ticari, askerî vb. rekabete sahne olmuştur. İki devletten herhangi birinin
zayıf olduğu dönemde ise güçlü olanın çeşitli yöntemlerle hâkimiyet kurma çabaları görülmüştür. Türk-
ler ve Çinliler bazen dostane ilişkiler de kurmuşlardır. Birbirlerine elçiler, siyasi ve askerî danışmanlar
göndermişlerdir. Karşılıklı akrabalık ilişkileri kurdukları da görülmüştür. Ayrıca Türkler ve Çinliler tica-
ri anlaşmalar da yapmışlardır. Uğruna birçok kez savaşmayı göze aldıkları ticaret yolu gelirlerini paylaş-
mışlardır. Çinliler, Türklerden genellikle hayvansal ürünler alırken Türklere bazı tarım ürünleri ve ipekli
kumaşlar satmışlardır. Bu uzlaşma zamanları iki devletin de hem siyasi hem de ekonomik olarak güçlen-
mesini sağlamış böylece sürekli gündemde olan Asya’ya tek başına hâkim olma iddiası çatışma durumu-
nu yeniden ortaya çıkarmıştır. Çinliler Kök Türklere verdikleri Çinli prensesleri, danışmanları da kulla-
narak Türkleri bölüp yönetmeye çalışmıştır. Bölmekte başarılı olmuşlarsa da yönetme konusunda epey
zorlanmışlardır. Türkler de buna karşılık Çin’e karşı çevre ülkelerle ittifaklar yapmaya çalışmış, güçleri
oranında askerî harekâtlar düzenlemiş, Çin hanedanları arasındaki taht kavgalarından faydalanmıştır.
Kök Türkler, Karadeniz’den Kore Denizi’ne kadar İç Asya’da etkili oldukları Mukan Kağan zama-
nında Soğdlar başta olmak üzere birçok kavmi egemenliği altına almış ve İpek Yolu’nun önem-
li bir kısmında hâkimiyet kurmuşlardır. İstemi Yabgu döneminde ise Kök Türk Devleti’nin sınır-
ları çok genişlemiştir. Bu dönemde Kök Türkler, İpek Yolu’nun egemenliği için farklı devletlerle

179