Page 24 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 24
10 TARİH 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
2. Yönerge Görsel ve metni birlikte değerlendirerek aşağıdaki soruları cevaplayınız.
GÖBEKLİTEPE
Dikili taş üzerinde yer
alan kabartma Dikili taş üzerinde yer
hayvan alan kabartma hayvan
figürleri
Tapınağın yukarıdan görünüşü figürleri
Göbeklitepe ören yeri, çapları 30 metreyi bulan yaklaşık 20 adet yuvarlak/oval yapıdan ve ortasın-
daki 2 adet T biçimli sütundan oluşmaktadır. Bu sütunların yüksekliği 5 metredir, kireç taşından
yapılmıştır ve birbirinden bağımsız olarak yerleştirilmiştir. Yapıların iç duvarlarında da daha küçük
sütunlar bulunmaktadır. Göbeklitepe’nin; konumu, boyutları, tarihlendirilmesi ve yapılarının anıt-
sallığı ile Neolitik Dönem için ünik (tek, eşi olmayan) bir kutsal alan olduğu anlaşılmıştır.
Göbeklitepe, avcı ve toplayıcı insan toplulukları zamanında, yerleşik hayata henüz geçilmeden inşa
edilen ilk tapınaktır. Bu tapınak, Mısır piramitlerinden ve İngiltere’deki Stonehenge’den yaklaşık
7500 yıl önce inşa edilmiş olmasıyla da tüm dikkatleri üzerine çekmektedir.
Göbeklitepe’de bulunan 12 bin yıllık yapılar, mimarlık tarihinin de başlangıcı olarak kabul edilmiştir.
Tek tanrılı dinlerden önceki çok tanrılı döneme ait ilk tapınağın, MÖ 4000 yılına tarihlenen, Malta
adasındaki tapınak olduğu zannediliyordu. Göbeklitepe Tapınağı’nın tespiti ile bu bilgiler geçerlili-
ğini yitirmiş ve insanoğlunun ilk tapınağının, günümüzden 12 bin yıl öncesine tarihlenen “Göbekli-
tepe Tapınağı” olduğu bilimsel verilerle kanıtlanmıştır.
Göbeklitepe’de ortaya çıkarılan ilginç buluntular arasında; çöl varanı gibi sürüngenlerin kabartma-
ları; ağzı açık ve dişleri korkunç bir şekilde betimlenen kurt kafaları; yaban domuzu, turna, leylek,
tilki, yılan, akrep, yabani koyun, aslan, örümcek gibi hayvan ve başsız insan kabartmaları; çeşitli
insan heykelleri vardır.
Ortaya çıkan bulgular, o dönemde yaşayan insanların inançlarını önemli ölçüde yansıtmaktadır.
https://www.kulturportali.gov.tr/portal/gobeklitepe (Düzenlenmiştir.)
1. Görselle ilgili verilere ve metinde ifade edilen bilgilere ulaşılmasında hangi yardımcı bilimlerin
katkısı olmuştur? Gerekçeleriyle açıklayınız.
2. Metinde tarih biliminin diğer bilimlerde görülmeyen hangi özelliğine değinilmiştir? Bu özellik
tarih bilimine bakışımızı nasıl etkiler? Açıklayınız.
22
Hazırlayan: Serdar IŞIK
