Page 432 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9 220

8.ÜNİTE > Mektup/E-posta Kazanım A.4.14. Türün ve dönemin/akımın diğer önemli yazarlarını ve eserlerini sıralar.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Etkinlik İsmi KİMLER NE YAZMIŞ? 20 dk.
Amacı Mektup türünde eserler vermiş sanatçıları tanıyabilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız (Alıntılanan metnin aslına sadık kalınmıştır.).

EDEBİYATIMIZDA MEKTUP TÜRÜ

Bir edebî tür olarak mektubun edebiyatımızda çok eski geçmişi vardır. Doğu Türkistan’da ele geçen Uygur
Türkçesine ait metinlerde bile mektup örneklerine rastlanmaktadır. Fatih Sultan Mehmet zamanına ait
bazı mektuplardaki hitap şekilleri ve ifadeyi süsleyen manzum parçalar dikkate değer. Fuzuli, yazdığı ünlü
“Şikâyetnâme”siyle eski edebiyatımızın ilgi çekici bir mektup örneğini vermiştir.

Tanzimat Dönemi’nde Şinasi’yle birlikte gelişen yeni nesir anlayışı mektup türüne de yansımıştır. Döne-
min en çok mektubu bulunan edebiyatçılarından biri Namık Kemal’dir.

Modern edebiyatımızın her döneminde mektuplaşma, her şeyden önce bir zevk ve alışkanlık olarak şair-
lerimiz ve yazarlarımız arasında rağbet görür. Şairler ve yazarlar, sanat ve edebiyat yolunda neler yaptık-
larını, eserlerini nasıl hazırlayıp ortaya koyduklarını çeşitli amaçlarla kaleme aldıkları mektuplarda anlat-
tıkları gibi, bu yazışmalarda kendi yaşamlarına dair bilgiler de verirler. Bütün bunlar, araştırmacıların ve
okuyucuların mektup türüne duydukları ilgiyi artırmıştır. Böylece Tevfik Fikret’ten Ahmet Haşim’e, Ziya
Gökalp’ten Yahya Kemal’e, Ahmet Hamdi Tanpınar’dan Cahit Sıtkı Tarancı’ya ve Sait Faik Abasıyanık’a
varıncaya kadar modern edebiyatımızın her dönemine mensup, pek çok sanatçının mektuplarını ortaya
çıkarmıştır.

Yakın dönemde mektup biçiminde yazılmış pek çok şiir, hikâye, roman, anı, deneme, gezi gibi türler in-
celendiğinde bu ürünlerin anlatımında mektup tarzının kullanıldığı görülmektedir: Bedri Rahmi Eyu-
boğlu, Kardeş Mektupları (1985); Samiha Ayverdi, Mektuplardan Gelen Ses (1985); Sait Faik Abasıyanık,
Sevgiliye Mektup (1987); Nazım Hikmet, Piraye’ye Mektuplar I-II (1988); Sait Faik Abasıyanık, Bitmemiş
Senfoni/Bitmemiş Hikâyeler- Oyunlar-Mektuplar (1989); Salah Birsel, Geceyarısı Mektupları (1991)…

Modern edebiyatımızda mektup adıyla veya mektup tarzında pek çok şiir yazılmıştır. Tevfik Fikret’in “Bir
Mektuptan”, Halit Fahri Ozansoy’un “Bayram Mektubu”, Necip Fazıl Kısakürek’in “Zindandan Mehmet’e
Mektup”, Halim Yağcıoğlu’nun “Atatürk’ten Son Mektup”, Orhan Veli Kanık’ın “Oktay’a Mektuplar” bu
tarzda yazılmış şiirlerin birkaçıdır.

Mektup tekniği, nazımda olduğu gibi nesirde de özellikle roman ve hikâyede daha yaygın biçimde kul-
lanılan anlatım tekniklerinden biridir. Mektup biçiminde yazılmış roman türünün ilk örneklerine daha
Tanzimat Dönemi’nde rastlanması hayli dikkat çekicidir. Bir anlatım yeniliği olarak bu tekniği Hüseyin
Rahmi’nin Mutallaka (1898), Halide Edib Adıvar’ın Handan (1912) ile Reşat Nuri Güntekin’in Bir Kadın
Düşmanı (1927) adlı romanlarında da görmek mümkündür. Bu diziye, son yılların romanlarından Leyla
Erbil’in Mektup Aşkları (1988), Cengiz Dağcı’nın Anneme Mektuplar (1988), Oya Baydar’ın Kedi Mek-
tupları (1992), Nazlı Eray’ın Yıldızlar Mektup Yazar (1993), Ayla Kutlu’nun Emir Bey’in Kızları eserleri de
eklenmelidir. Tıpkı romanda olduğu gibi hikâyede de kullanılan mektup tekniğinin ilk olgun örnekleri,
daha çok Servetifünûn Dönemi’nde verilir. İlk kullananlar arasında, Ahmet Hikmet Müftüoğlu (Çiçek-
ler), Halit Ziya Uşaklıgil (Bir Valide Tarafından) ve Mehmet Rauf (Bir Mevsimin Hikâyesi) gibi yazarlar
bulunmaktadır.

431