Page 56 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İNSAN FİZYOLOJİSİ
Şekillerine göre kemikler uzun kemikler, kısa kemikler, yassı kemikler ve düzensiz şekilli kemikler
olmak üzere dört çeşittir.

Uzun kemikler: Boyu eninden uzun olan kemiklerdir. Koldaki pazu kemiği ve bacaklardaki uyluk kemik-
leri uzun kemiklere örnektir. Uç kısımlarındaki şişkin bölgeler baştır. İki baş arasındaki bölge ise gövdedir.
Baş kısımlarının dış kısmı, sıkı kemik dokusunda iç kısmı ise süngerimsi kemik doku yapısındadır. Gövde
kısmı büyük ölçüde sıkı kemikten oluşmuştur. Gövdenin ortasındaki boşlukta ise sarı kemik iliği yer alır.
Sarı kemik iliği yalnızca uzun kemiklerin yapısında bulunur. Bol miktarda yağ içerir. Sarı kemik iliğinde
bazı akyuvar hücreleri üretilir.
Uzun kemiklerin (Görsel 1.2.3) baş kısmında kemiğin boyuna uzamasını sağlayan kıkırdak dokudan
oluşmuş epifiz plağı vardır. Epifiz plağı; ergenlik döneminin ardından kemikleşir, kemikte ve bireyde bo-
yuna uzama durur. Kemiklerin dış yüzeyini saran zara periost adı verilir. Periost, bol miktarda kan damarı
ve sinir içerir. Periost, kemiğin enine kalınlaşmasını ve kırılan kemiğin onarılmasını sağlar.

Epifiz plağı
Sıkı kemik

Süngerimsi kemik Kıkırdak doku

Sarı kemik iliği
Periost
Görsel 1.2.3: Uzun kemik yapısı

El bilek kemikleri Kısa kemikler: Uzunlukları, genişlikleri ve kalınlıkları birbirine yakın olan ke-
miklerdir. Ön kolla el arasında bulunan el bilek kemikleri ve bacakla tarak ke-
mikleri arasında bulunan ayak bilek kemikleri kısa kemiklere örnektir (Görsel
1.2.4). Kısa kemiklerin dış yüzeyini periost sarar. Kısa kemiklerin iç kısmında
süngerimsi kemik doku dış kısmında sert kemik doku bulunur.
Alın kemiği

Görsel 1.2.4: Kısa kemikler Yan kafa kemiği
Yassı kemikler: Yapısı yassı ve ince olan kemiklerdir. Kafatası kemikleri, ka-
burga, kalça kemiği ve kürek kemiği yassı kemiklere örnektir (Görsel 1.2.5).
Yassı kemiklerin dış kısmında periost bulunur. Yassı kemiğin merkezinde
kırmızı kemik iliği içeren süngerimsi kemik doku, dış tarafında ise sert kemik
doku bulunur.

Düzensiz şekilli kemikler: Belirli bir şekli olmayan, Görsel 1.2.5: Kafatasında
Omurlar baskılara dayanıklı sağlam kemiklerdir. Omurlar ve yassı kemikler
çene kemikleri düzensiz şekilli kemiklere örnektir
(Görsel 1.2.6). Diğer kemik çeşitlerinde olduğu gibi
dıştan periostla kaplıdır. İç tarafında süngerimsi ke-
mik doku dış tarafında ise sert kemik doku bulunur.

Görsel 1.2.6: Düzensiz
şekilli kemikler
68