Page 6 - Biyoloji 11 | 2. Ünite

Bir bölgeye değişik yollarla gelip yerleşen, doğal düşmanlarının olmadığı bu ortamda hızla üreyen türler
KOMÜNİTE VE POPULASYON EKOLOJİSİ
komünitenin yapısını bozabilir. Böyle türlere istilacı türler denir. Tür çeşitliliği fazla olan komüniteler istilacı
türlere karşı daha dirençlidir. Doğal topluluklar içine giren levrek ve sazan balığı türleri, bulundukları suyun
fiziksel ve kimyasal özelliklerinin değişimine ve su kirliliğine karşı dayanıklı olduklarından istilacı türler olarak
kabul edilir. Türkiye’nin kuzeydoğu kıyılarında yaşayan ve Kızıldeniz’den gelen iki barbun balığı türü, Akde-
niz’in yerli barbun balığı türüne baskı yapar. Bu baskı sonucu yerli barbun türünde azalma olur.
Karasal ekosistemler genellikle keskin bir sınırla ayrılmadan birbiri içine girecek şekilde geçiş oluşturur. Bu
geçiş bölgelerine ekoton denir. Ekotonda her iki komüniteye ait türler bulunur. Bu nedenle ekotonlar az sayıda
canlı içermelerine rağmen tür çeşidi bakımından zengindir. Karasal ortam ile göl suyu arasındaki bataklık böl-
ge, mağaraların ağzı, ormanlar ile otluklar arasındaki geçiş bölgeleri ekotona örnektir (Görsel 2.1.4).

Ekoton
Su ekosistemi Kara ekosistemi

Görsel 2.1.4: Ekoton
Komüniteyi canlılar arasındaki trofik yapı ayırt eder. Bir komünitede üreticiler, tüketici canlıların enerji
ihtiyacını karşılayacak besini sentezler. Bundan sonraki trofik düzeylerde birbiriyle beslenen canlılar bir besin
ağı oluşturur. Böylelikle her trofik düzeyden bir sonraki trofik düzeye enerji ve madde aktarımı söz konusu
olur. Bunun yanında komüniteyi oluşturan türler arasında rekabet, avlanma, parazitizm, amensalizm, mutua-
lizm ve kommensalizm adı verilen etkileşimler söz konusudur. Tablo 2.1.1’de iki canlı türünün bu etkileşimler-
den etkilenme durumları sembolize edilmiştir.
Tablo 2.1.1: Komünitedeki Türler Arasındaki İlişkiler

İlişki Basit Gösterimi Etkisi
Rekabet - , - Her iki tür de zarar görür.

Avlanma + , - İki türden biri yarar görürken diğeri zarar görür.

Parazitizm + , - Organizma bir konak üzerinden beslenir.

Amensalizm 0 , - İki türden biri etkilenmezken diğeri zarar görür.

Mutualizm + , + İki tür de yarar görür.

Kommensalizm + , 0 İki türden biri yarar görürken diğeri etkilenmez.

Canlının yarar gördüğü durumlar “+”, zarar gördüğü durumlar “-”, etkilenmediği durumlar “0”
(nötr) olarak gösterilmiştir.

204