Page 6 - Biyoloji 9 | 2.Ünite

2.1. HÜCRE

Günümüzde tüm canlıların hücre ya da hücrelerden oluştuğu bi-
linmektedir. Hücre; canlıların temel yapısal ve işlevsel birimidir.
Hücrenin keşfi mikroskobun icadı ile mümkün olmuştur. Biyolojinin
en önemli gözlem ve ölçme araçlarından olan mikroskoplar, gözün
görme sınırları ötesinde bulunan küçük cisimlerin optik veya man-
yetik bir seri mercek sistemi yardımıyla büyütülerek incelenmesini
sağlar. Mikroskobun icadı ve gösterdiği gelişim (Görsel 2.2), bi-
yoloji biliminde devrim niteliğinde buluşlara yol açmış; birçok yeni
bilim dalının ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Elde Taşınır Diseksiyon
Mikroskop Mikroskobu
(~1700) (1927)

Leeuwenhoek’un Günümüzde Kullanılan
Mikroskobu İngiliz Mikroskobu Işık Mikroskobu
(~1600) (1865)

Görsel 2.2: Zaman içerisinde mikroskobun gelişimi

16. yüzyılda Zacharias Janssen (Zakaryas Yansen) adlı Hollan-
dalı bilim insanı, içbükey ve dışbükey mercekler kullanarak 9 kat
büyütme gücüne sahip mikroskobu icat etmiştir. Bu mikroskop, ilk
yıllarda sinek ve böcekleri yakından incelemek isteyenler için bir
eğlence aracı olmuştur. O dönemde insanlar, henüz mikroskopla
bilimsel keşifler yapılabileceğini düşünmemekteydi. Mikroskobun
öneminin anlaşılması Marcello Malpighi’nin (Marsello Malpigi) yap-
tığı keşiflerle sağlanmıştır. Marcello Malpighi 1664 yılında mikros-
kop ile kılcal damarlardaki kan akışını inceledi. Böylece mikroskop
kullanımında bilimsel yaklaşımın ilk adımları atılmış oldu.

17. yüzyılın ortalarında İngiliz bilim insanı Robert Hooke (Rabırt
Huk), kendi geliştirdiği mikroskop ile meşe ağacının mantar doku-
sundan aldığı çok ince kesitleri incelemiştir. Gördüğü küçük oda-
cık şeklindeki yapılara hücre anlamına gelen cellula (selüla) adını
vermiş, 1665 yılından itibaren de hücre kavramı kullanılmaya baş-
lanmıştır. Robert Hooke’un gözlemlediği yapılar, her ne kadar ölü
hücrelerden geriye kalan boşluklar olsa da insanoğlunun dikkatinin
mikro dünyaya yoğunlaşmasını sağlamıştır.
17. yüzyılın sonlarında Hollandalı bir kumaş tüccarı olan Anton van
Leeuwenhoek (Anton van Lövenhuk), kumaşları incelemek için
yaptığı mikroskoplar ile sperm hücrelerini ve bakterileri inceledi.

86
Hücre