Page 18 - Kimya 10 | Çalışma Defteri-5

Beceri Temelli - I

DİKKAT! KAYGAN ZEMİN

Yönerge: Koligatif özelliklerle ilgili verilen bilgiyi okuyunuz ve tablodan yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

KOLİGATİF ÖZELLİKLER

Çözeltilerin bazı fiziksel özellikleri (kaynama noktası, donma noktası…) çözeltinin derişimine ve derişime bağlı olarak tanecik
sayısına bağlıdır. Çözünen madde miktarına, maddenin tanecik sayısına veya çözeltinin derişimine bağlı olarak değişen
bu özelliklere koligatif özellikler denir. Çözeltilerin donma noktasının saf maddelere göre düşük olması, günlük hayatta
donmaya karşı önlem almada kullanılır. Örneğin kışın soğuk bölgelerde yolların buzlanmasını engellemek için yollara tuz
atılır. Tuzu oluşturan iyonlar, su moleküllerinin arasına girerek suyun donma noktasını düşürür ve daha düşük sıcaklıkta
donmasını sağlar. Örneğin saf su 1 atm’de 00C’de donarken 100 gram suya 10 gram NaCl atıldığında suyun donma nok-
tası -6,35⁰C'a düşer. Tuz yerine 100 gram suya 10 gram glikoz atılırsa bu kez donma noktası -0,56⁰C' a düşer. Tuz çözeltisi
glikoz çözeltisinden daha düşük sıcaklıkta donar. Bunun nedeni, her iki çözeltinin aynı miktarlarında, tuz çözeltisinin glikoz
çözeltisine göre daha fazla derişimde tanecik içermesidir. Tuz, iyonlarına ayrışarak; glikoz ise moleküler olarak çözünür.
Tuzun mol kütlesinin daha küçük olması ve iyonlaşarak çözünmesi çözeltideki tanecik derişiminin daha fazla olmasını
sağlar. Hazırlanan tuz ve glikoz çözeltilerinden tanecik sayısı ve derişimi fazla olan tuz çözeltisinin donma noktası glikoz
çözeltisinin donma noktasından daha düşük olur. Sodyum klorür buzlanmayı gidermek için kullanılan tek tuz olmadığı
gibi en iyi seçim de değildir. Aşağıda, kara yollarında buzlanmayı önlemek için yaygın olarak kullanılan bazı kimyasalların
avantaj ve dezavantajları verilmiştir.

Tablo: Kara yollarında buzlanmayı önlemede kullanılan kimyasalların özellikleri

(Eşit hacimde su- eşit molde çözünen içeren)
Formülü ya da Çözeltinin
Bileşiğin Adı Avantajları Dezavantajları
Gösterimi Donma Noktası
Nem çeker.
Kalsiyum 0 Buz oluşumunu (-18 C’nin altında
0
klorür CaCl 2 -29 C engeller. kaygan yüzey
oluşturur.)

Potasyum KCl -9 C Gübre olarak Asfalta zarar verir.
0
klorür kullanılır.
Aşındırıcıdır. Asfalta
Sodyum NaCl -9 C Buz oluşumunu ve bitki örtüsüne
0
klorür engeller.
zarar verir.
Bitki örtüsüne
Üre NH CONH -7 C ve asfalta zarar Aşındırıcıdır.
0
2 2
vermez.
Buzlanma olmasını
Kalsiyum Bitki örtüsüne
magnezyum CMA -7 C ve asfalta zarar önlemede diğer
0
maddelerden daha
asetat vermez.
etkilidir.

ORTAÖĞRETİM 18 KİMYA-10
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ