Page 19 - Tarih 10 | Çalışma Defteri 5

Beceri Temelli - 3

Aşağıdaki soruları metinden yola çıkarak cevaplayınız.

İSTANBUL RASATHANESİ VE TAKİYÜDDİN ER-RÂSID

Osmanlı Devleti’nin yetiştirdiği büyük astronom ve matematikçilerden olan Takiyüddin er-Râsıd, 14 Haziran
1526 tarihinde Şam’da doğmuştur. Başta babası olmak üzere Şam ve Mısır’daki çeşitli âlimlerden akli ve naklî
bilimleri tahsil etmiştir. Takiyüddin, matematik sahasında beş, astronomi sahasında yirmi, fizik-mekanik saha-
sında üç, tıp ve zooloji sahasında birer eser telif etmiş ayrıca ölçü ve tartılar ile ilgili bir risale yazmıştır. Takı-
yüddin’in asıl amacı “Uluğ Bey Zîc”indeki bazı eksik kısımları tamamlamak ve yeni bir zîc hazırlamaktır. İstanbul
Rasathanesi’nin kurulması, bu amacına ulaşmasına imkân tanımıştır. Takiyüddin, Sultan II. Selim tarafından 1571
yılında müneccimbaşı tayin edilmiştir. 1579’da Sultan III. Murad’ın bir fermanıyla Tophane sırtlarında ve bugün-
kü Fransız elçilik sarayının bulunduğu yerde bir rasathane inşasına başlanmıştır. Astronomi sahasındaki önemli
kitaplar ve aletler de bu rasathanede toplanmıştır. Rasathanede yapılan gözlemler sonucunda Takiyüddin, gü-
neş parametrelerinin hesaplanması için yeni bir metot geliştirmiştir. Takiyüddin, asıl amacına yönelik olarak da
yeni gözlemlerine dayanarak güneş ve ay cetvellerini ihtiva eden zîcler hazırlamış ve Sultan III. Murad’a ithaf
etmiştir.
Ekmeleddin İhsanoğlu-Mustafa Kaçar, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Klasik Bilim Geleneğinin Tarihçesi”,s.166-168’den düzenlenmiştir.

1. Takıyüddin’in matematik ve astronomi alanında yaptığı çalışmalar nelerdir?
..................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................

2. “Müneccimbaşı” ne demektir?
..................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................

3. İstanbul’da rasathane kurulmasının gerekçeleri neler olabilir?
..................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................

4. Akli ve naklî bilimlere örnekler veriniz.
..................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................

5. Rasathanelerin günümüzde astronomi biliminin gelişmesine katkıları neler olabilir?
.................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................

MATEMATİK-11
ORTAÖĞRETİM 19 TARİH-10
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ