Page 18 - T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük | Çalışma Defteri 6

Açık Uçlu Sorular

Aşağıdaki soruları verilen görsel ve metni göz önünde bulundurarak cevaplayınız.

Sarper-Molotov Görüşmesi Soğuk Savaş Döneminde Türk Dış Politikasına yön veren önemli gelişmelerden biri de SSCB
Dış İşleri Bakanı Vyaçeslav Mihayloviç Molotov ile Moskova Büyükelçisi Selim Rauf Sarper arasında geçen görüşme ol-
muştur. Görüşme, “Molotov-Sarper Görüşmesi” olarak bilinmektedir ve Türk-Sovyet ilişkileri açısından son derece önem
taşımaktadır. Bu görüşmeler Mayıs 1945’te Avrupa’da savaşın sona erdiği günlerde ve 1941 sonrasında uyguladığı dış
politika nedeniyle Ankara’nın uluslararası alanda ciddi yalnızlık içinde bulunduğu günlerde yapılmıştı.

Bu görüşmeye katılan diplomatlar arasındaki şu diyaloglara kulak verelim:
Molotov: Yeni bir ittifak antlaşması yapmadan evvel aramızdaki bütün pürüzlü sorunları çözümlememiz gerekir. Bunları
birer birer sıralayacağım. Birinci sorun, Türkiye’yle aramızda yaptığımız 1921 Antlaşması Sovyetlerin zayıf oldukları bir
zamanda yapılmış ve bir takım arazi değişiklikleri meydana getirmiştir. İlk önce bu durumu düzeltmek gerekir.

Sarper: Türkiye’nin doğu sınırlarında bazı değişiklikler yapılmasını mı kastetmek istiyorsunuz?
Molotov: Evet, eski haksızlıkların tamirini kastediyorum.

Sarper: 1921 Antlaşması Sovyetlere zorla kabul ettirilmiş bir antlaşma değildir.

…

Molotov: Şimdi bu konuyu geçelim. Biz bu savaşta […] çok telefat ve zayiat verdik. En sıkışık zamanlarımızda Karadeniz’de-
ki güvenliğimizle ilgilenmek zorunda kaldık. Bu kaygımızda yanılmış olabiliriz ve Türkiye’nin tavır ve hareketi sonuçta bu
konuda bir güçlük yaratmadı. Fakat ne de olsa Boğazlar sorununda 200 milyonluk bir insan kitlesi Türkiye’nin iradesine
bağlıdır. […] Türkiye’nin iyi niyetinden eminiz. Fakat Boğazları savunma olanaklarından da emin olmamız gerekir.

Sarper: […] Eğer Türkiye’nin savunma imkânsızlıklarından çıkarılan sonuç Boğazlarda Sovyetlere üs verilmesi sorunu ise,
hemen söyleyeyim ki […] söz konusu olamaz […]

…
Molotov: Montreux’nün değiştirilmesi için yapılacak görüşmeleri, ittifak antlaşması görüşmeleri ile paralel yürütmemiz
yararlı olur.

Sarper: […] Bunu görüşmekte yarar görmüyorum. […] Biz egemenlik haklarımızı kullanırken, ahdî vecibelerimiz müstes-
na, kimsenin müsaadesini almak zorunluluğunu duymayız.

Oran, Baskın (2016). Türk Dış Politikası. C. I. İstanbul: İletişim.

ORTAÖĞRETİM 18 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK-12
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ