Page 22 - T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük | Çalışma Defteri 6

Beceri Temelli - 2

Aşağıda verilen metinleri ve görselleri dikkate alarak soruları cevaplayınız.

KARA PERŞEMBE

I. Dünya Savaşı sürecinde özellikle Avrupa ülkeleri birbirleri ile savaşırken erkeklerin de büyük kısmının askerde olması
üretimi düşürdü. Buna karşın savaştaki ülkelere ihracat yapan Amerika Birleşik Devletleri’nde gerek tarımsal üretim
gerek sanayi üretimi olağanüstü arttı ve büyük kârlar elde ettiler. Fakat savaş sona erince Amerikan çiftçilerinin savaş
sırasındaki talepleri karşılamak için üretimini artırdıkları tarım ürünleri ellerinde kaldı. Çiftçiler, üretim fazlası ürünleri-
ni ellerinden çıkarmak için fiyatları düşürdüler. Fakat bu defa da savaş sırasında üretimlerini artırmak amacıyla aldıkları
kredileri ödemekte sıkıntıya düştüler. I. Dünya Savaşı’nın getirdiği zorluklar karşısında ABD’de küçük şirketler birleşmiş
ve tekeller oluşturmuşlardı. 1929’a gelindiğinde 200 civarındaki holding Amerika ekonomisinin %50’sini kontrol eder
hale gelmişti. Amerikalı zenginler bu dönemde üretim sektöründeki güvensizlikten dolayı borsaya yönelmiş ve spe-
külatif (yapay) hareketlenmelere de başvurmaya başlamışlardı. Yapılan spekülasyonlarla borsadaki hisse fiyatları dört
kat artarken gerçekte üretim iki kat bile artmamıştı. Bu dönemde Amerikan banka ve şirketlerinin çalışma esaslarını
düzenleyen yasalar yetersizdi. Denetlemede ve hissedar yatırımcıların bilgilendirilmesinde büyük eksiklikler vardı.

I. Dünya Savaşı sonrasında Amerikan ekonomisi sıkıntıya girince ABD yönetimi savaş öncesinde ve sırasında Avrupalı
devletlere verdiği kredi borçlarını geri istedi. Fakat borç alan devletlerin bunu ödemesi mümkün olmadı. Bu gelişmeler
üzerine Amerikalı yetkililer, 1929 yazında kredileri kısıtlamaya karar verdiler. Bu karar sonrasında New York Wall Street
Borsası düşüşe geçti. Yabancı yatırımcıların borsa kâğıtlarını ellerinden çıkarmaya başlamasıyla bu düşüş daha da hız-
landı. “Kara Perşembe” olarak adlandırılan 24 Ekim 1929 Perşembe günü on iki milyon hissenin satışa sunulmasıyla New
York borsası çöktü. New York Borsasının çöküşüyle birlikte birçok banka battı, yüzlerce şirket iflas etti, fabrikalar ka-
pandı. Milyonlarca insan işsiz kaldı. Köylerde topraklar terk edildi. Pek çok kişi mal varlığını kaybetti, insanların yaşam
koşulları kötüleşti ve güvenlik sorunları arttı. 1929’da Amerika’da başlayan ekonomik bunalım kısa süre sonra Avrupa’ya
sıçradı ve sonrasında bütün dünyayı etkisine aldı. I. Dünya Savaşı’nın yarattığı siyasi, sosyal ve ekonomik sorunlarla
uğraşan Avrupa’da devletlerarası ilişkilerde daha büyük sorunlar yaşanmasına neden oldu. On yıl süren bir kargaşanın
ardından çıkan II. Dünya Savaşı’nın da en büyük sebeplerinden biri bu ekonomik bunalım olmuştur.

ORTAÖĞRETİM 22 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK-12
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ