Page 42 - Coğrafya 12 | 3.Ünite

2 6 1 Sınır Aşan Sular Sorunu

Yaşamsal ihtiyaçların en önemlilerinden biri olan suyun insanlar, bölgeler ve ülkeler arasında hakça pay-
laşımında yüzyıllardır süren adaletsizlikler mevcuttur. Sınır aşan sular iki ya da daha fazla ülkenin toprak-
larını katederek akan sular olup, suyun çıktığı ülke ile aktığı ülke/ülkeler arasında kullanımının eşit olması
söz konusu olmayan sulardır. Dünya üzerinde uzunluğu bin km’yi aşan 165 nehir bulunmakta ve bunlar-
dan 80 tanesi birden fazla ülkeden geçmektedir. Bu tip nehir havzalarının elektrik enerjisi ve eş zamanlı
olarak tarımsal sulama amaçlı kullanımı nehrin geçtiği diğer ülkelerin şiddetli tepkilerine yol açmaktadır.
1970’lerden itibaren bu durum literatüre ‘‘Su Savaşları’’ olarak geçmeye başlamıştır.

Akdeniz Petrol ve diğer enerji kaynakları, ülkeler arasın-
da büyük ölçekte sıcak çatışmaların yaşanmasına
neden olurken su kaynaklarının kullanımı ile ilgili
sorunlar yerel ve küçük ölçekli çatışmalar olarak
Mısır Nil Nehri kalmıştır. Ancak yakın gelecekte nüfus yoğunluğu-
nun fazla, su kaynaklarının kıt olduğu bölgelerde
sıcak çatışmaların yaşanacağı yönünde tahminler
yapılmaktadır. Öte yandan su kaynaklarının sıcak
çatışmaya neden olma konusunda tek başına ye-
Kızıldeniz
terli bir faktör olmadığını savunan görüşler de bu-
Sudan lunmaktadır. Ancak bu iyimser yaklaşıma rağmen
bugün dünyada birçok akarsu havzasının elektrik
üretmede ve tarım faaliyetlerinde etkin kullanımı
ülkeler arası gerilimi tırmandırmaktadır.
Etiyopya
G. Sudan
Dünyanın en uzun akarsuyu özelliğine sahip olan
Nil Nehri sularının paylaşımı konusunda havzada
Uganda
Kenya yer alan ülkeler arasında ihtilaflar bulunmaktadır.
K
½ Ruanda 0 500 Mısır ve Sudan, nehir sularının önemli bir kısmı-
nı içme, sulama ve elektrik üretimi amacıyla kul-
Tanzanya
Burundi
Km
lanmaktadır. Etiyopya, Uganda, Kenya, Tanzanya,
Harita 2.7: Nil Nehri’nin geçtiği ülkeler Zaire, Ruanda ve Burindi ise nehir sularından çok
az miktarda yararlanmaktadır. Bu durum Nil suları-
nın paylaşımında sorunları beraberinde getirmiştir
(Harita 2.7).

Havzası, ABD ve Meksika sınırları içerinde yer
alan Colorado (Kalırado) Nehri’nin paylaşımında
Türkiye
da sorunlar ortaya çıkmaktadır. İki ülke arasında
süren 44 yıllık görüşmeler sonunda Meksika, ilk
İran istediği rakamın %42’sine razı olmuştur. Havza-
Dicle N.
Fırat N.
Suriye Irak daki suların %95’i Amerika’ya, %5’i Meksika’ya
verilmiştir.
Türkiye’nin, Irak ve Suriye ile Fırat ve Dicle ne-
hirlerinin konu olduğu sınır aşan su sorunu zaman
zaman gündemine gelir (Harita 2.8). 1990 yılında
K
½ Suriye ile Atatürk Barajı konusunda yaşanan siyasi
0 500 gerilim, devletler arası düzeyde bunalım ve diplo-
matik krizlere örnek olarak verilebilir.
Km
Harita 2.8: Nil Nehri’nin geçtiği ülkeler

188