Page 36 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

Uluslararası Saat Dilimleri
Ülkeler arasındaki saat farklarından ortaya çıkabilecek karışıkları önlemek amacıyla uluslararası saat dilimleri
düzenlenmiştir (Harita 1.1). 20. yüzyılın başlarında ticaretin ve ulaşım ağlarının gelişmesi ile küresel zaman ve
saat kavramına duyulan ihtiyaç artmıştır. Bu nedenle başlangıç meridyeni olarak kabul edilen Greenwich’in 7° 30’
batı ve 7° 30’ doğusu arasındaki bölüm 0. saat dilimi (başlangıç saat dilimi) olarak belirlenmiştir. Greenwich’in
doğusuna gidildikçe 15 ve katları meridyenler saat dilimlerinin merkezini oluşturur. Saat dilimlerinin merkezinin
7° 30’ doğu ve batısı saat dilimlerinin sınırını oluşturur. Örneğin 1. saat diliminin merkezi 15. meridyendir. 7°
30’ ile 22° 30’ doğu meridyenleri ise 1. saat diliminin sınırlarını oluşturur. Bu şekilde on beşer derecelik bölümler
bir saat dilimi kabul edilip sürekli doğuya doğru devam edildiğinde 23. saat dilimine ulaşılır, 24. saat dilimi ise 0.
saat dilimi ile aynıdır. Batı Yarım Küre’deki saat dilimleri batıya doğru -1, -2 şeklinde 12’ye kadar sıralanabilir.

OKUMA PARÇASI

NEDEN BİR GÜNDE 24 SAAT VAR?
Bir gün Dünya’nın kendi etrafındaki dönüşünü tamamlaması için gerekli süredir. Bir günün 24 saate
bölünmesinin geçmişinin Antik Mısır’a dayandığı tahmin ediliyor. Ancak günümüzde onluk sayı sistemi
yaygın olarak kullanılmasına rağmen, neden bir günün 24 saate bölündüğü sorusu akla gelebilir.
Mısırlıların zamanı ölçmek için güneş saatlerini kullandığı biliniyor. Mısırlıların ayrıca bir günü daha
küçük zaman dilimlerine ayıran ilk medeniyet oldukları tahmin ediliyor. Güneş saatleri düz bir yüzey
üzerine yerleştirilen bir çubuğun gölgesinin uzunluğunda ve yönünde gün içinde ortaya çıkan değişimler
takip edilerek zamanın ölçülmesine dayanıyordu. Ancak geceleri bu yöntem kullanılamadığından, günün
karanlık bölümünde zamanı ölçebilmek için yıldızların gökyüzündeki hareketleri takip ediliyordu.
Mısırlılar gökyüzündeki 36 yıldızı ve yıldız kümesini gözlemleyerek bir yılı on günlük 36 parçaya
ayırıyordu. Bu yıldızlardan 18’i gün batımı ile gün doğumu arasındaki zamanı ölçmek için kullanılıyor-
du. Alacakaranlık zamanlarını belirlemek için üçer yıldız kullanılırken, 12 yıldız gökyüzünün tam olarak
karanlık olduğu dönemin daha küçük zaman aralıklarına bölünebilmesini sağlıyordu. Bu yıldızlardan
her birinin ortaya çıkışı bir saati gösteriyordu. Ancak Mısırlılar gündüzü ve geceyi bugünkü gibi 12’şer
saatlik bölümlere ayırmışsa da saatlerin uzunluğu birbirine eşit değildi.
Gündüzü ve geceyi daha küçük zaman aralıklarına ayırmak için 12’li sayı sistemini kullanmalarının
ise farklı sebepleri olduğu düşünülüyor. Bunlardan biri o dönemde sayı saymak için çoğunlukla parmak-
lardaki eklemlerin kullanılması (bu yöntemde her bir eldeki başparmak kullanılarak diğer dört parmak-
taki eklemler sayılıyordu). 12 aynı zamanda bir yıldaki Ay döngülerinin sayısını gösteriyor. 12’li sayı
sisteminin tercih edilmesinin sebeplerinden birinin 12’nin tam sayı bölenlerinin sayısının fazla olması
olduğu düşünülüyor.
http://www.bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/neden-bir-gunde-24-saat-var

Tarih Değiştirme Çizgisi Sibirya Alaska
Başlangıç meridyeninin 180° doğu ve batısından geçen merid-
yen tek bir meridyendir ve tarih değiştirme çizgisi olarak adlandı-
rılmaktadır (Şekil 1.18). Bu çizginin batısı ve doğusu arasındaki Doğu Yarım Küre Batı Yarım Küre
zaman farkı bir gündür. Bir gün ileri Bir gün geri
Tarih değiştirme çizgisi, Bering Boğazı’ndan geçen ve Asya
ile Kuzey Amerika’yı birbirinden ayıran çizgidir. Bu çizginin
Amerika tarafına geçildiğinde (Batı Yarım Küre’de) tarih bir gün
geri, Asya tarafına geçildiğinde (Doğu Yarım Küre’de) ise tarih
bir gün ileri alınmaktadır. Bunun nedeni Dünya’nın batıdan doğuya
doğru dönmesidir. Tarih değiştirme çizgisi, yerleşim alanlarında zama-
na bağlı sorunlar yaşanmaması için her yerde 180° meridyenini izlemez.
Şekil 1.18: Tarih değiştirme çizgisi

46 DOĞAL SİSTEMLER