Page 47 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

ÖLÇEK ÇEŞİTLERİ
Kesir Ölçek
Haritalardaki küçültme oranının (ölçeğin) kesir ile ifade edilmesidir.
Örnek 1/100.000, 1/25.000 gibi. Kesir ölçeğin pay ve paydasındaki birim cm’dir. Kesir ölçeğin payı daima 1 ile
gösterilir.
Kesir ölçeğin paydası küçültme oranını gösterir.

1 Harita üzerindeki 1 cm

500.000 Gerçekte 500.000 cm’dir.

Ölçeğin paydasındaki rakam büyüdükçe ölçek küçülür. Örneğin
1/20.000 ölçekli bir harita 1/5.000 ölçekli bir haritaya göre daha küçük,
1/100.000 ölçekli bir haritaya göre ise daha büyük ölçeklidir.

Çizgi Ölçek
Haritalarda küçültme oranı çizgi ölçekle de belirtilebilir. Bu ölçekte küçültme oranı eşit bölümlenmiş bir çizgi
üzerinde gösterilir (Şekil 1.24). Çizginin üzerindeki sayılar gerçek uzaklığı, çizginin uzunluğu ise haritadaki uzun-
luğu gösterir. Örneğin aşağıdaki çizgi ölçekte haritadaki 1cm’lik uzunluk gerçekte 1 km’yi göstermektedir. Çizgi
ölçek, haritaların fotokopi ile büyütülmesi ve küçültülmesi sırasında oranını koruduğundan kesir ölçeğe göre daha
kullanışlıdır.

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 km

1 cm
Şekil 1.24: Çizgi ölçek

Bİlgi Kutusu

km
Ölçeğin hem pay hem de paydasında uzunluklar cm’dir. Ancak 1
çizgi ölçekler hazırlanırken çoğunlukla km ve m gibi değerler kullanı- hm
lır. Ölçeğin paydasını km ve m’ye dönüştürmek için aşağıdaki işlemler 10 dam
yapılmalıdır. 100 m

1.000 dm
cm’den km’ye 5 sıfır silinir. 10.000 cm
km’den cm’ye 5 sıfır eklenir. 100.000
cm’den m’ye 2 sıfır silinir. mm
m’den cm’ye 2 sıfır eklenir. 1.000.000

DOĞAL SİSTEMLER 57