Page 161 - DEFTERİM FİZİK 10

3� Ünite: Dalgalar
Notlarım

İpin kuvvet uygulanan ucu aşağı- Yukarı
yukarı hareket ettirilirse ip üzerinde
dalga oluşturulur. Aşağı

İp, yukarı-aşağı hareket ederken
denge konumundan ayrılarak bir
dalga meydana getirir. Oluşan bu
dalga ip üzerinde ilerlemeye devam
eder. Burada ip, dalganın yayıldığı
ortamdır.

Bir su birikintisine yağmur damlası düştüğünde
dalganın yayıldığı ortam sudur (Görsel 3.7). Su
dalgaları yayılırken su molekülleri aşağı yukarı titreşim
hareketi yapar. Su molekülleri bir noktadan başka bir
noktaya öteleme hareketi yapmaz. Örneğin suda yüzen Görsel 3.7
bir yaprak aşağı yukarı salınır ancak ileri doğru hareket
etmez.
Titreşimi başlatan damlanın enerjisi ne kadar büyükse su yüzeyinde meydana
gelen dalgalar da o oranda daha fazla enerjiye sahip olur. Suya düşen damla
hareket ettiği için kinetik enerjiye sahiptir. Yukarıdan bırakılan damla sahip
olduğu kinetik enerjinin büyük kısmını su yüzeyine çarptığı anda yanındaki
su moleküllerine aktarır. Böylece su molekülleri aldığı bu enerjiyle titreşim
hareketi yapmaya başlar. Titreşen su molekülleri enerjilerini komşu su
moleküllerine aktarır ve bu aktarım ortam boyunca devam eder. Böylece
enerji, ortamda bir yerden başka bir yere taşınmış olur.

DALGALARIN ÖZELLİKLERİ
Periyodik dalgalar üzerindeki ardışık iki dalga tepesi ya da iki dalga çukuru
arasındaki uzaklığa dalga boyu denir�

λ
√ Dalga boyu λ (lamda) sembolüyle gösterilir.
Dalga Dalga
√ SI’da birimi metredir. boyu tepesi

Dalga üzerindeki en yüksek noktaya dalga
tepesi, en alttaki noktaya dalga çukuru denir Dalga
çukuru
(Görsel 3.8).
Görsel 3.8

Kendini eşit aralıklar ile tekrar eden harekete periyodik
hareket denir. Salınım (titreşim) hareketi periyodik
harekettir. Örneğin saatin sarkacının hareketi periyodik
harekettir (Görsel 3.9).
Görsel 3.9
Titreşen bir dalga kaynağında bir tam titreşim için geçen süreye periyot denir�

√ Periyot T sembolüyle gösterilir.
√ SI’da birimi saniyedir (s).

161