Page 163 - DEFTERİM FİZİK 10

3� Ünite: Dalgalar
Notlarım

Dalgalar, hıza sahip olduğu için bir noktadan başka bir noktaya ilerler. Esnek
bir ortamda oluşturulan dalgaların birim zamanda aldığı yola dalganın
ilerleme hızı denir�

√ Dalganın ilerleme hızının büyüklüğü V sembolüyle gösterilir.
√ SI’da birimi m/s’dir.
√ Dalgaların ilerleme hızı, yalnızca yayıldığı ortamın fiziksel özelliklerine
bağlıdır. Ortam özellikleri değişmediği sürece dalganın ilerleme hızı
değişmez.
√ Dalganın bir periyotluk sürede aldığı yola dalga boyu denir. Düzgün doğrusal
hareket yapan cisimlerin konum denkleminde (x = V. t) zamanın ifadesi için
dalganın periyodu yazılırsa dalganın bir periyotluk sürede aldığı yolu veren
ifade bulunur�

λ = V . T
Böylece ifadesi elde edilir.

V
λ =
T . f = 1 olduğu için bağıntısına ulaşılır.
f

1 s.'de 1 s.'de
Dalga boyu, dalganın ilerleme hızına alınan yol alınan yol
ve frekansına bağlıdır. Buna göre
fiziksel özellikleri her yerinde aynı
olan esnek bir ortamda oluşturulan
dalgaların frekansı arttıkça dalga 1 dalga 1 dalga 1 dalga
boyu boyu boyu
boyu azalır (Görsel 3.10).
Görsel 3.10

Her tür dalga enerji taşır. Dalga hareketi bir enerji
aktarımıdır. Okyanus ve denizlerde meydana gelen
su dalgalarının kıyılara çarpması sonucunda kıyılarda
aşınma meydana getirmesi (Görsel 3.11) ya da
böbrek taşının yüksek frekanslı ses dalgalarıyla
kırılması (Görsel 3.12) dalgaların bir enerjiye sahip
Görsel 3.11
olduğunun göstergesidir.

Dalganın herhangi bir anda titreşim doğrultusu üze-
rinde bulunduğu konuma uzanım (x) denir� Maksi-
mum uzanım miktarı genlik olarak tanımlanır. Gen-
lik, aynı zamanda dalgaların sahip olduğu enerjinin
bir ölçüsüdür� Görsel 3.12

√ Genlik A sembolüyle gösterilir.
√ SI’da birimi metredir�
√ Fiziksel özelliklerin değişmediği bir ortamda dalganın genliği artırıldıkça
taşıdığı enerji de artar. Uzanım (cm)
A
Uzanımın zamana bağlı değişim Zaman (s)
grafiği Görsel 3.13‘teki gibidir. 0
-A
Görsel 3.13
163