Page 169 - DEFTERİM FİZİK 10

3� Ünite: Dalgalar
Notlarım

Gama ışınları
En yüksek enerjiye ve en kısa dalga boyuna
sahip dalgalardır. Gama ışınları nükleer
reaksiyonlar sonucu üretilir. Bu ışınlara maruz
kalmak canlıların sağlığı için çok tehlikelidir.
Ancak kontrollü olarak kanserli hücreleri yok
etmek için tedavi amaçlı da kullanılmaktadır.

2. TİTREŞİM DOĞRULTUSUNA GÖRE DALGALAR

a) Enine Dalgalar
Titreşim doğrultusu yayılma doğrultusuna dik olan dalgalara enine dalgalar
denir. Enine bir dalganın oluşumu aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Gergin yay √ Düz ve pürüzsüz zeminde bir ucu duvara
sabitlenmiş sarmal bir yayın diğer ucu
yukarı-aşağı hareket ettirilir.
Tümsek √ Oluşan tepe ve çukurlar duvara doğru
oluşumu
hareket eder�
Tümsek duvara √ Düşey oklar ( ) yay taneciklerinin
doğru ilerler titreşim hareketini, yatay oklar ( )
ise dalganın hareket yönünü
göstermektedir. Bu oklar birbirleriyle dik
açı yapar.
Tepe
√ Elektromanyetik dalgalar, enine
dalgalara örnektir�

Çukur

b) Boyuna Dalgalar
Titreşim doğrultusu yayılma doğrultusuna paralel olan dalgalara boyuna
dalgalar denir. Boyuna dalgaların oluşumu aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

√ Bir ucu duvara bağlı gergin bir yay,
ileri geri hareket ettirilir�
Sıkışma bölgesi
√ Bu hareket sonucunda yayda sıkışma
ve gevşeme bölgeleri oluşur. Sıkışma ve
gevşeme yay boyunca ilerler.
√ Yatay çift oklar ( ) yayda
oluşan dalga hareketinin ilerleme
yönünü, tek oklar ( ) ise titreşim
yönünü temsil etmektedir. Yataydaki
Sıkışma bölgesi titreşim ve ilerleme hareketleri aynı
doğrultudadır.
√ Ses dalgaları boyuna dalgalara
Gevşeme bölgesi
örnektir�

169