Page 173 - DEFTERİM FİZİK 10

3� Ünite: Dalgalar
Notlarım

9. ETKİNLİK
İlerleme yönü
Yandaki şekilde gerilmiş bir yay C
üzerinde oluşturulan dalganın ilerleme B
yönü gösterilmektedir.
A

Buna göre dalga üzerinde verilen A, B ve C noktalarının titreşim yönlerini şekil
üzerine çizerek gösteriniz.

3.2. YAY DALGASI

3.2.2. YAYLARDA ATMANIN YANSIMASI VE İLETİLMESİ

Atmanın İlerleme Hızı
Yayın gerginliği arttıkça atmaların yayılma hızı da artmaktadır. Yay
atmasının ilerleme hızı, yayı geren kuvvetin kareköküyle doğru orantılıdır.
Ayrıca atmanın hızı, yayın birim uzunluğunun kütlesinin kareköküyle de ters
orantılıdır.
F
V =
Atmanın hızının büyüklüğünü veren matematiksel ifade şeklindedir.
μ

Yayın birim uzunluğunun kütlesini veren ifade

m : Yayın kütlesi
μ (nü) = m/L şeklindedir.
L : Yayın boyu

√ Atma, aynı maddeden yapılmış ve aynı kuvvetle gerilmiş yaylardan birim
uzunluğundaki kütlesi daha fazla olan ağır (kalın) bir yayda hafif (ince) bir
yaya göre daha yavaş ilerler.

√ Aynı maddeden yapılmış eşit kütleli, farklı uzunluktaki yaylardan uzun
olan yay ince, kısa olan yay kalındır. Bu yaylar eşit kuvvetle gerilip atma
oluşturulursa uzun yay daha ince olduğundan atmanın ilerleme hızı kısa
olan yaydaki atmaya göre daha büyük olur.

Atmaların Yansıması
Atmaların bir engele çarparak geldiği ortama geri dönmesine yansıma denir.
Özellikleri değişmeyen sarmal yayın bir ucunda oluşturulan atmalar, yayın
diğer ucunun bir noktaya sabitlenmiş (Görsel 3.20.a) ya da serbest olması
durumuna (Görsel 3.20.b) göre farklı şekillerde yansır.

(a) (b)

Görsel 3.20

173