Page 172 - DEFTERİM FİZİK 10

3� Ünite: Dalgalar
Notlarım

3.2 YAY DALGASI

3.2.1. ATMA VE PERIYODİK DALGA OLUŞUMU ARASINDAKİ FARK

Yaylarda enine ya da boyuna dalgalar oluşturulabilir. Sarmal bir yayda
oluşturulan dalgaların enine ya da boyuna dalga olması, dalga kaynağının
çalışma şekline bağlı olarak değişir.

Gergin bir yayda kuvvet; yaya dik
olacak biçimde, sürekli ve eşit zaman Dalganın ilerleme yönü
aralıklarında aşağı-yukarı hareket
ettirilir. Böylece yay üzerinde
genlikleri ve dalga boyları eşit olan
dalgalar oluşur. Bu dalgalara periyodik Görsel 3.16
dalga denir (Görsel 3.16).

Yayı gerdikten sonra yayı geren kuvvet,
yay doğrultusuna dik olacak şekilde anlık Atmanın
olarak yukarı yönlü kaldırılıp tekrar ilerleme yönü
ilk konumuna geri getirildiğinde yay
üzerinde bir dalga parçası oluşur. Anlık Görsel 3.17
oluşan bu dalga parçasına atma (puls)
denir (Görsel 3.17).

Dalgaların yansıması ve farklı bir ortama geçmesi olaylarını periyodik
dalgalarda incelenmek zordur. Bu nedenle dalgaların özelliklerini incelemek
için atma oluşturulur.

Atmanın başlangıç noktasıyla bitiş noktası
İlerleme yönü arasındaki mesafeye atmanın genişliği
(x) denir (Görsel 3.18). Genişlik, atmanın
oluşturulma süresi ve hızına bağlıdır.
Sürtünmeler ihmal edildiği ideal bir
x
yayda ilerleyen bir atmanın genliğinde ve
Görsel 3.18 genişliğinde değişme olmaz.

Atmanın ilerleme yönü biliniyorsa üzerindeki bir noktanın titreşim yönü,
atmanın üzerindeki bir noktanın titreşim yönü biliniyorsa da atmanın ilerleme
yönü bulunabilir.

Görsel 3.19’da sola doğru ilerlemekte olan
İlerleme yönü
bir atmanın çok kısa zaman aralığındaki
iki durumu modellenmektedir� Bu modelde
de görüldüğü gibi ilerleyen atmanın ön
bölümündeki noktalar denge konumundan
ayrılma, arka bölümündeki noktalar ise
denge konumuna dönme eğilimindedir.
Görsel 3.19

172