Page 40 - DEFTERİM KİMYA 10

1. Ünite: Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar
Notlarım

Kimyasal Tepkime Denklemlerinin Yazılması
Kimyasal tepkimeler kimyasal denklemlerle ifade edilir. Kimyasal tepkime sıra-
sında gerçekleşen olayları göstermek için kullanılan kimyasal simgelere kimyasal
tepkime denklemi denir. Kimyasal tepkime denkleminde tepkime başlangıcındaki
kimyasal türlere girenler, tepkime sonunda oluşan kimyasal türlere ise ürünler
denir. Girenler ve ürünler arasına koyulan ok işareti tepkimenin yönünü gösterir.

GİRENLER ÜRÜNLER

Tepkimelerde tepkimeye giren ve ürünlerin fiziksel hâlleri sağ alt köşede parantez
içinde gösterilir. Katı (k), sıvı (s), gaz (g), sulu çözelti ise (suda) veya (aq) ile
belirtilir.

Kimyasal tepkimelerde bazı özellikler değişmezken bazı özellikler değişebilir.

Kimyasal Tepkimelerde Kimyasal Tepkimelerde
Değişmeyen Özellikler Değişebilen Özellikler

• Atom sayısı ve türü • Mol sayısı

• Toplam kütle • Molekül sayısı
• Toplam proton sayısı • Tanecik sayısı
Aklınızda Bulunsun
• Toplam nötron sayısı • Madde sayısı ve çeşidi
• Toplam elektron sayısı • Taneciğin elektron sayısı
Tepkimeye giren ve oluşan
• Çekirdek yükü • Hacim ve basınç (gazlar için) ürünlerin hepsi aynı fazda ise
• Toplam yük • Maddenin fiziksel hâli homojen tepkime,
N 2 (g) + 3H 2 (g) 2NH 3 (g)
• Çekirdeğin yapısı • Renk, koku, tat, iletkenlik vb.
farklı fazda ise heterojen
• Toplam enerji
tepkime denir.
1
Fe(k) + O 2 (g) FeO(k)
2
KİMYASAL TEPKİME DENKLEMLERİNİN DENKLEŞTİRİLMESİ
Kimyasal tepkime denklemleri denkleştirilirken aşağıdaki kurallar uygulanır.

• Tepkimeye girenlerin ve oluşan ürünlerin formülleri doğru olarak yazılır.

• Farklı katsayılar denenerek tepkimenin her iki tarafındaki atom sayılarının eşitliği sağlanır. (H ve O en son
eşitlenir.)
• Eşitleme yapılırken katsayılar tam sayı veya kesirli sayı olabilir. Ancak Fe, Na, K, Mg gibi tek atomlu ele-
mentlerin ve bileşiklerin önüne kesirli sayı yazılamaz. Moleküler hâldeki elementlerin önüne kesirli sayılar
yazılabilir.
• Tepkime, kesirli sayılarla işlem yapmamak için uygun katsayılarla çarpılarak tam sayıya dönüştürülür.
• Bileşiğin önüne yazılan katsayılar o bileşikteki atomların tamamına aittir.
• Bileşikte parantez dışında alt indis olarak yazılan sayılar, parantez içinde yer alan atomlara aittir.

• Denkleştirme yapılırken giren, ürünlerde bir kez yer alan ve katsayısı 1 olan elementlere dikkat edilir.
• Eşitliğin her iki tarafında da yer alan ancak atom sayıları eşit olmayan elementler önce eşitlenir.
• Son olarak tepkimeye giren veya oluşan ürünlerden moleküler hâlde bulunan element eşitlenir.
• Atom sayılarının eşitliği her iki tarafta da kontrol edilerek tepkime denkliği sağlanmış olur.

39