Page 43 - DEFTERİM KİMYA 10

1. Ünite: Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar

ASİT-BAZ TEPKİMELERİ
Asit ile bazın tepkimeye girerek tuz ve su oluşturmasına nötralleşme
tepkimesi denir.
Asit + Baz Tuz + Su

Aklınızda Bulunsun
HCl(suda) + NaOH(suda) NaCl(suda) + H 2 O(s)
Asit ve baz tepkimesinin en önemli özelliği, tepkimede asit ve bazın
+
özelliklerini kaybetmesidir. Tepkimede asitliğe neden olan H ile Her asit-baz tepkimesi nötralleşme
-
bazlığa neden olan OH birleşerek suyu oluşturur. tepkimesi değildir. Örneğin amonyak
(NH 3 ) baz, hidroklorik asit (HCI) asit
+
-
H (suda) + OH (suda) H 2 O(s) olmasına rağmen tepkime sonucunda
su oluşmadığı için nötralleşme
ÇÖZÜNME-ÇÖKELME TEPKİMELERİ tepkimesi değil, asit-baz tepkimesidir.
NH 3 (g) +HCI(g) NH 4 CI(g)
İyonik maddeler suda çözündüğünde iyonlarına ayrılır. Bu iyonların
birbiri ile tepkimelerinden suda çözünmeyen katı oluşur. Bu tür tep-
kimelere çözünme-çökelme tepkimeleri denir. Çözeltideki çözünen
türler iyonlar hâlinde bulunurken diğer iyonlar çökelek oluşturur.
AgNO 3 (aq)
NaCl(suda) + AgNO 3 (suda) AgCl(k) + NaNO 3 (suda)

Tepkimede iyon hâlinde bulunan ve tepkime vermeyen iyonlara
+
-
(Na ve NO 3 ) seyirci veya gözlemci iyon denir. Seyirci iyonlar, her NaCl(aq)
iki tarafta da bulunduğundan taraf tarafa toplandığında tepkimeden
çıkarılabilir. Kalanlar yani tepkimeye katılanlar yazıldığında tepkimenin Na +
net iyon denklemi elde edilir.
+ - + - + -
Na + Cl + Ag + NO 3 AgCl(k) +Na + NO 3
AgCl(k)
Seyirci iyon Seyirci iyon NO 3 -

-
+
Ag (suda) + Cl (suda) AgCl(k) Net iyon denklemi
Çökelme tepkimesi

Notlarım Kimyasal tepkime türü nasıl belirlenir?
• Tepkime denkleminin girenler kısmında O 2 var mı?
Girenlerde O 2 var ise yanma tepkimesidir.
4Fe(k)+ 3O 2 (g) 2Fe 2 O 3 (k)
• Basit kimyasal türler daha büyük bileşikleri oluşturuyor mu?
Büyük bileşikler oluşuyor ise sentez (oluşum) tepkimesidir.
N 2 (g) + 3H 2 (g) 2NH 3 (g)
• Büyük bileşikler küçük kimyasal türlere ayrışıyor mu?
Küçük türlere ayrışıyor ise analiz (ayrışma) tepkimesidir.
2NH 3 (g) N 2 (g) + 3H 2 (g)
• Asit ve baz tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşuyor mu?
Tuz ve su oluşuyor ise nötralleşme tepkimesidir. Su oluşmuyorsa asit-baz
tepkimesidir.
HCl(suda) + NaOH(suda) NaCl(k) + H 2 O(s)
• Maddelerin sulu çözeltilerinin birbirleri ile verdiği tepkimede katı
(çökelek) oluşuyor mu?
Çökelek oluşuyor ise çözünme-çökelme tepkimesidir.
NaCl(suda) + AgNO 3 (suda) AgCl(k) + NaNO 3 (suda)

42
42