Page 63 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10
P. 63
2. ÜNİTE: HİKÂYE
5. I. Mesnevilerde eserin adı, nerede ve ne 7-8. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.
zaman yazıldığı, beyit sayısı gibi önemli Âgâz-ı Dâstan
bilgilerin de yer aldığı bitiş bölümüdür.
Kazan, Konur At’ını sürüp ejderhanın yakınına
II. Göçebelikten yerleşik hayata geçişin ilk geldi. Ejderhayı ölü gibi yatar gördü. Kazan kendi
mahsullerinden olup aşk, kahramanlık kendine düşündü: “Yatmış uyurken er öldürmek
vb. konuları işleyen, kaynağı Türk, mertlik olmaz. Hile ile bir kişiyi vurmak, er oğluna
Arap-İslam ve Hint-İran olan, büyük Halk Hikâyesi yakışan bir vuruşma olmaz.” Sadağından sahar
ölçüde âşıklar ve meddahlar tarafından bir ok çıkardı, oku ejderhaya atıp onu uyandırdı.
anlatılan nazım-nesir karışımı Uyanan ejderha kuyruğunu savurdu, dağı sarstı,
anlatmalardır. ateş püskürttü, yerleri yaktı, bir nefes çekti
her şeyi sömürdü. Kuru deve dikeninin yelde
III. Dede Korkut Kitabı ’nda ozanın veya savrulup, yuvarlanıp gitmesi gibi Kazan atının
anlatıcının, anlatmaları manzum Soylama üstünde ejderhanın ağzına doğru sürüklenmeye
olarak söylediği kısımlardır. başladı. Kazan bir nara atıp Allah’ına yalvardı:
“Ey dilediğini göklere çıkaran görklü Tanrı! Ey
DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 — ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR
IV. Dede Korkut Kitabı ’nı oluşturan Boy batırdığını sessizliklere gark eden ulu Tanrı! Çok
hikâyelerden her biridir.
kimseler seni gökte arar, müminlerin gönlündesin,
V. Türk destancılık geleneği içerisinde sadıkların dilindesin. Allah Tanrı! Sana bir diyenin
İslami özellikler barındıran, ağzını öpeyim, iki diyenin ağzını çarpayım, akar
Müslümanlar ile gayrimüslimler Cenkname çaylar üstüne köprü kurayım, kalmışların elinden
arasında yapılan savaşları konu edinen tutayım, fakirlerin sırtını örteyim. Demesinler son
hikâyelerdir. çağında Kazan’ı bir yılan yuttu. Ey Perverdigâr! Sen
bana bir kurtuluş yolu göster.”
Numaralandırılmış tanımlardan hangisi karşısında
verilen kavrama ait değildir? 7. Bu parçadan aşağıdakilerden hangisiyle ilgili bir
çıkarımda bulunulamaz?
A) I B) II C) III D) IV E) V
A) Salur Kazan’ın kişiliğiyle
B) Metinde gerçekliğin ele alınış şekliyle
6. I. METİN
C) Dönemin inanç sistemiyle
Bir eşek var idi zaîf ü nizâr
Yük elinden katı şikeste vü zâr D) Metnin dil ve üslup özellikleriyle
Gâh odunda vü gâh suda idi E) Hikâyenin anlatıcısının kimliğiyle
Dün ü gün kahr ile kısuda idi
Çeker idi şu denlü yükler ağır
Ki teninde tü komamışdı yağır
8. Bu parça ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
II. METİN
söylenemez?
Görünse her ne taraftan cemâl-i Mevlânâ
Gelir zebânlara ism-i celâl-i Mevlânâ A) Mitolojik ögelere yer verilmiştir.
Celâl-i dîn olur Allah hakkı celle celâl B) Kahraman bakış açısı kullanılmıştır.
Göründü kudret-i Mevlâ misâl-i Mevlânâ
C) Olağan ile olağanüstü olaylar iç içedir.
Makâm-ı fakra şeh ü taht-ı saltanatda fakîr
D) Öyküleyici anlatımdan yararlanılmıştır.
Tamâm-ı cem’-i şu’ûndur hisâl-ı Mevlânâ
E) Çatışma, kahraman ve doğaüstü güçler
Aşağıdakilerden hangisi bu iki metnin ortak
arasındadır.
özellikleri arasında yer almaz?
A) Bağlı olduğu şiir geleneği
B) Aruz ölçüsü ile yazılmaları
C) Nazım biçimi
D) Kafiye ve redif kullanılması
E) Nazım birimi
61
