Page 194 - Defterim Fizik - 9

5. Ünite: Isı ve Sıcaklık

Sıvının gaz hâle geçişi olarak tanımlanabilecek olan buharlaşma ile kaynama arasındaki bazı
temel farklılıklar aşağıda verilmiştir:

Kaynama Buharlaşma
Belirli bir sıcaklıkta gerçekleşir. Bütün sıcaklıklarda gerçekleşir.
Dış enerji kaynağına ihtiyaç vardır. Ortamdan alınan ısı ile gerçekleşir.
Sıvının tamamında gerçekleşir. Yalnızca yüzeyde gerçekleşir.
Hızlı ve gürültülü bir süreçtir. Yavaş ve sessizdir.
Sıcaklık sabit kalır. Genellikle sıvının sıcaklığı düşer.

Hâl Değiştirme Isısı
Erime-Donma Buharlaşma-Yoğuşma
Bir maddenin 1 gramının hâl değişimi ya- Madde Isısı (cal/g) Isısı (cal/g)
pabilmesi için alması ya da vermesi gere-
Cıva 2,7 70,5
ken ısı miktarına hâl değiştirme ısısı denir.
Altın 15 392
Bu ısı, L ile gösterilir. Birimi cal/g’dır. Bazı
Alkol 25 104
maddelerin hâl değiştirme ısıları yandaki
Gümüş 25 564
tabloda verilmiştir.
Demir 64 1503
Erime ısısı (L ) = Donma ısısı (L )
e d Su 80 540
Buharlaşma ısısı (L ) = Yoğuşma ısısı (L )
b y
m kütleli bir cismin hâl değişimi için gereken ısı miktarı Q = m . L bağıntısı ile hesaplanır.
o
o
Aşağıda -30 C’deki buzun 130 C’de su buharına dönüşme sürecini gösteren bir grafik veril-
miştir.
o
Sıcaklık ( C)
Su buharı
130
Su-Su buharı
100

Su
Buz-Su
0 I II III IV V Zaman
t t t t t t
1 1 2 3 4 5
-30
Buz

Buzun eşit zaman aralıklarında eşit miktarda ısı veren bir kaynaktan ısı aldığını düşünürsek
aşağıdaki yorumları yapabiliriz.

I, III ve V aralıklarında sıcaklık değişir. II ve IV aralıklarında sıcaklık sabittir.
Sıcaklık artar. Hâl değişimi vardır.
Kinetik enerji artar. Sıcaklık ve kinetik enerji sabittir.
Q = m . c . ∆T bağıntısı kullanılır. Q = m . L bağıntısı kullanılır.

a klınızda bulunsun

Hâl değiştirmek için ihtiyaç duyulan ısı miktarı, sıcaklık değişimi için gereken ısı miktarından
o
fazladır. Örneğin 1 g suyun sıcaklığını 1 C artırmak için 1 cal ısıya ihtiyaç varken 1 g suyu bu-
harlaştırmak için 540 cal ısı gerekir.

193