Page 39 - Biyoloji

BİYOLOJİ
9

Bakterilerde genellikle hücre zarının dış kısmında protein ile poli-
sakkarit içeren hücre duvarı bulunur.

Bakterilerin sitoplazmalarında dağınık hâlde bulunan ve birkaç bin
gen taşıyan halkasal DNA vardır. Bakteriler hücre içi zar sistemi
oluşturamadığından çekirdek zarı ve zarlı hücre organelleri yok-
tur. Hücresel DNA dışında bazı bakterilerin sitoplazmasında kü-
çük ve halkasal yapıda plazmit adı verilen DNA parçaları bulunur.
Plazmitler, antibiyotiklere veya kimyasal maddelere karşı direnç
kazandıran genler taşır. Bakteriler, pasif veya aktif şekilde hareket
edebilir. Bakterilerde hücrelerin birbirine tutunmasını, haberleşme-
sini ve gen aktarımını sağlayan ve hücre zarının dışarıya doğru
uzamasıyla oluşan pilus adı verilen uzantılar bulunur. Bazı bak-
terilerde ise aktif olarak yer değiştirmeyi sağlayan kamçı vardır
(Görsel 1.39).

Sitoplazma Hücre zarı

Hücre
Ribozom
duvarı

Pilus
Kamçı

Glikojen

Plazmit DNA

Görsel 1.39: Bir bakterinin genel yapısı

Bakteriler, uyum yetenekleri yüksek olduğu için hemen hemen her
ortamda yaşayabilmektedir. Bakterilerin bazı türleri faydalı, bazı
türleri ise zararlıdır. Bakteriler beslenme bakımından ototrof veya
heterotrof olabilir. Bazı bakteriler parazit yaşar. Ototrof bakteriler,
fotosentez veya kemosentez yoluyla besin üretir. Tüm bakterilerde
depo polisakkarit glikojendir. Bakterilerin ayrıştırıcı olanları organik
maddelerin inorganik maddelere dönüşümünü sağladığından do-
ğadaki madde döngüsünde çok önemlidir.

38