Page 43 - Coğrafya

10 Coğrafya

1) TÜRKİYE'DE TOPRAKLAR

1. Türkiye’de Toprakların Dağılışı ve Genel Özellikleri
Türkiye'nin sahip olduğu iklim çeşitliliği, toprak türleri bakımından oldukça zengin olmasını sağlamıştır . İklimin
yanı sıra yeryüzü şekillerinin çeşitlilik göstermesi, farklı kayaç türlerinin görülmesi vb. nedenlerden dolayı aynı
iklim özelliklerinin görüldüğü alanlarda dahi farklı toprak tipleri oluşmuştur. Denizden uzak iç bölgelerde step bitki
örtüsü al tında kahverengi ve kestane renkli bozkır toprakları gö rülür. Yıllık yağış miktarının az olduğu alanlarda
oluşan bu topraklar, organik madde bakımından oldukça fakirdir.
Akdeniz iklim bölgesinde özellikle kalkerler üzerinde oluşan terra rossaların en önemli özelliği, bileşi minde
bulunan fazla miktardaki demir oksit sebebiyle kır mızı renkte olmasıdır. Organik madde bakımından fakir olan bu
topraklar kireç yönünden ise zengindir.
Kahverengi orman toprakları, özellikle Kuzey Anadolu Dağları ile Marmara Denizi çevresindeki dağlık alanlar-
da yaprak döken ağaçların oluşturduğu ormanlarda görülür. Humus bakımından zengin, verimli ve koyu renkte
olan bu topraklar tarım açısından oldukça elverişli dir. Topraktaki yıkanmanın yeterli olmasından dolayı ki reç oranı
düşüktür .
Podzol topraklar, dağların yüksek kesimlerinde iğne yapraklı ormanların altın da oluşur. Aşırı yıkanma nedeniy-
le humusun taşındığı bu topraklar, besin maddeleri bakımından oldukça fakirdir.Kuzeydoğu Anadolu’da yer alan
platolarda ve orman ör tüsünün sona erdiği alanlarda bitki örtüsü olarak çayırlar görülür. Bu çayırlar altında humus
bakımından zengin olan çernozyom topraklar oluşmuştur. Koyu renkli olduğu için “kara topraklar” olarak da ad-
landırılan çernoz yomlarda geniş otlakların oluşması, büyükbaş hayvancılığın gelişmesini sağlamıştır .
Tuz Gölü ve Konya Ovası çevresinde suda çözünmüş hâldeki çeşitli tuz ve karbonatların suyun buharlaşması ne-
ticesinde toprak yüzeyinde birikmesiyle tuzlu topraklar oluşur. Tuzcul bitkilerin yetiştiği bu çorak topraklar tarım
için elverişli değildir .Yumuşak kireç taşı ve killi kireç taşı üzerinde oluşan kalsimorfik topraklara ülkemizin birçok
yerinde rastlanır. Anadolu’da kepir veya taş doğuran olarak da bilinen vertisoller; Trakya, Güney Marmara ve Muş
Ovası’nda görülür. Yumuşak kireç taşları üzerinde oluşan rendzinalara ise Anadolu’nun birçok yerinde rastlanır .
Hidromorfik topraklar, taban su seviyesinin yüksek olduğu sazlık ve bataklık alanlarda özellikle de Çukurova,
Büyük Menderes ve Çarşamba gibi deltaların taşkına uğrayan kesimlerinde görülür (Görsel 1.147). Ayrıca iç bölge-
lerdeki drenajın iyi olmadığı bataklıklarda da oluşabilen bu toprakların üzeri ot, saz ve kamışlarla kaplıdır.
Alüvyal topraklar, akarsuların taşıdığı malzemelerin delta ovalarında (Çukurova, Çarşamba, Bafra vb.) veya iç
kesimlerdeki düzlük alanlarda (Bursa, Erzurum ovaları vb.) birikmesiyle oluşur. Mineral bakımından zengin olan bu
topraklar, tarım için oldukça elverişlidir .
Regosoller, özellikle volkanik arazilerde (Nevşehir) akarsuların taşıdığı kum depoları üzerinde oluşur . Kumlu
ve yumuşak olan bu topraklar, patates ve soğan tarımı açısından oldukça elverişlidir. Dağlık ve engebeli bir ülke
olan Türkiye’de kolüvyal topraklar oldukça geniş yer kaplar. Eğimin iyice arttığı yamaçlarda ise litosol yani taşlı
topraklar görülür

42