Page 38 - Coğrafya

Coğrafya 9

Akdeniz İklimi: Etki alanı; Gaziantep ve Kilis çevresinden başlar, Akdeniz ve Ege kıyıları boyunca devam eder.
Ege kıyılarının iç kesimlerine kadar etkili olurken Akdeniz kıyılarında daha çok kıyı kesiminde etkilidir.
Bu iklimde; yaz mevsimi sıcak ve kurak, kış mevsimi ılık ve yağışlıdır. Kış mevsiminde yağışlar cephesel yağış şek-
linde olup yağış ortalaması 600-1.200 mm civarındadır. Yıl içinde en çok yağışı kış mevsiminde alır ve yağış rejimi
düzensizdir . Enlem etkisine bağlı olarak iklim özelliklerinde Akdeniz kıyılarından Ege kıyılarına doğru gidildikçe
bazı değişimler yaşanır. İklimin doğal bitki örtüsü Kızılçam ormanlarıdır. Ancak pek çok yerde tahrip edilmiştir.
Kızılçam ormanlarının tahrip edildiği yerlerde bodur ağaççıklardan oluşan maki (zeytin, zakkum, defne, keçiboy-
nuzu, kocayemiş vb.) bitki topluluğu, makilerin tahrip edildiği yerlerde ise çeşitli çalı türlerinden oluşan garig bitki
topluluğu görülür.

Karadeniz İklimi: Karadeniz kıyı kuşağı boyunca etkili olan iklim tipidir. Bu iklim tipinin oluşmasında ekili olan
unsurlar, kıyı boyunca uzanan yüksek sıradağlar ile kuzeybatı yönlü rüzgârlardır. Kıyı boyunca uzanan yüksek sıra
dağlar, kuzey yönlü rüzgârların denizden taşıdığı nemli hava kütlelerinin kıyıda tutulmasını sağlar ve iç kesimlere
ulaşmasına engel olur. Böylece kıyıda oldukça nemli ve ılıman bir iklim (Karadeniz iklimi) oluşur. Bu iklimde yaz
mevsimi serin, kış mevsimi ılıktır.
Yağışlar, yamaç yağışları şeklinde olup yağış miktarları 700-2.300 mm arasındadır. Yıl içinde en çok yağış sonba-
har mevsimindedir ve yağışlar yıl içinde diğer iklim bölgelerine göre daha düzenli dağılmıştır . Karadeniz kıyıları
boyunca rüzgârın yönüne, dağların uzanışına ve yükseltisine bağlı olarak yağış miktarında değişimler yaşanır.
Doğal bitki örtüsü, kıyı kesiminde su isteği fazla olan geniş yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır . Bu ormanlar,
yamaç boyunca yukarıya çıkıldıkça yerini iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlara bırakır. Daha yukarılarda ise
yüksek dağ çayırları bulunur.

Karasal İklim: Türkiye’de deniz etkisinin azaldığı iç kesimlerde görülen iklim tipidir. Bu iklimin etki
alanı oldukça geniştir. Karasal iklimin etki alanının geniş olmasında; kıyılardaki sıradağların (Karadeniz
ve Akdeniz kıyıları) yüksek olması ve kıyıya paralel uzanması ile iç kesimlere gidildikçe yükseltinin art-
ması etkili olur. Bu iklimde; yaz mevsimi sıcak, kış mevsimi soğuktur. Yağışlar; kış mevsiminde cephesel,
ilkbahar ve yaz mevsimlerinde ise yükselim yağışları şeklindedir. Yağış ortalaması 300-600 mm civarın-
dadır. Yıl içinde en çok yağışı ilkbahar ve yaz başında alır. Yağış rejimi düzensizdir.

Türkiye’de karasal iklimin etki alanı oldukça geniş olduğundan çeşitli alt iklim bölgeleri oluşmuştur.
Bunlar:

İç Anadolu Karasal İklimi: İç Anadolu’da etkilidir. Ocak ayı sıcaklık ortalaması 0 °C civarındadır. Yağış-
lar sıcaklığın artmaya başladığı ilkbahar mevsiminde en fazladır. Yağışlar yükselim yağışı şeklinde olup
bu yağışlara kırkikindi yağmurları denir. Yağış ortalamaları oldukça düşüktür .
Doğal bitki örtüsü; ilkbahar yağışları ile yeşeren, yaz sıcaklığıyla sararan kısa boylu otlardan (geven,
üzerlik, gelincik, yavşanotu vb.) oluşan bozkırlardır .
Güneydoğu Anadolu Karasal İklimi: Türkiye’nin güneydoğusunda etkilidir. Ocak ayı sıcaklık ortala-
ması 0°C civarındadır. Yağışlar kış mevsiminde fazladır ve cephesel yağış şeklindedir. Yağış ortalaması
düşüktür . Doğal bitki örtüsü, ilkbahar yağışları ile yeşeren bozkırlardır. Yağışın arttığı yamaçlarda ise
meşe ağaçları bulunur.
Doğu Anadolu Karasal İklimi: Türkiye’nin doğu kesiminde geniş bir etki alanına sahiptir. En önemli
özelliği sıcaklık ortalamalarının düşük olmasıdır. Erzurum-Kars Platosu, sahip olduğu iklim özellikleri ile
Doğu Anadolu karasal ikliminden belirgin bir şekilde ayrılır. Özellikle kış mevsimindeki sıcaklık değerleri
daha düşüktür (Görsel 1.93). Yağışlar, sıcaklığın arttığı yaz mevsiminde fazladır ve yağışlar yükselim
yağışı şeklindedir. Yağış ortalaması oldukça düşüktür . Doğal bitki örtüsü, yaz yağışları ile yeşeren uzun
boylu çayırlardır. Ayrıca yüksek kesimlerinde sarıçam ormanları da yer alır.

37