Page 80 - Coğrafya

Coğrafya 10

5) TÜRKİYE'DE NÜFUSUN DEĞİŞİMİ

İnsan yaşamı açısından elverişli koşulları barındıran Türkiye toprakları, eski çağlardan beri yerleşme alanı ola-
rak tercih edilmiştir. Ancak tarihî süreçte bu bölgede yaşayanlara yönelik bilimsel bir nüfus sayımı yapılamadığı
için nüfusa dair sağlıklı bilgilere ulaşılamamaktadır.
Osmanlı İmparatorluğu'nda nüfusa dair bilgiler 19. yüzyıla dayanmakla birlikte nüfus sayımı, Batı ülkelerinden
yaklaşık 150 yıl sonra daha çok özel amaçlı olarak gerçekleştirilmiştir. İlk nüfus sayımı, askere alınacak kişileri be-
lirleyebilmek amacıyla II. Mahmut Dönemi'nde (1831) yapılmıştır. Bu sayımı Sultan Abdülmecit (1844) tarafından
nüfus kimlik belgesi verilecek bireyleri tespit edebilmek amacıyla yapılan sayım izlemiştir. Bu iki sayıma da kadın
nüfusun dâhil edilmediği görülür. Üçüncü sayım ise Sultan Abdülaziz tarafından (1874) gerçekleştirilmiş olup bu
dönemde imparatorluk nüfusunun 12 milyon civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye'de de nüfusun seyrinde ve nüfusa ait verilerde süreç içerisinde bazı de-
ğişimler görülmektedir. Ülke nüfusunda meydana gelen bu değişimler, belirli aralıklarla yapılan nüfus sayımları
sayesinde öğrenilebilmektedir (Grafik 1.11).
(milyon)
90
80

70

60
50

40
30

20
10

1927 1935 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Grafik 1.11: Türkiye nüfusunun değişimi (TÜİK)
Ülkemizde düzenli ve planlı nüfus sa-
yımları Cumhuriyet ile başlamıştır. Türkiye’de ilk düzenli nüfus sayımı 28 Ekim 1927 tarihinde gerçekleşti. Bu sayım
sonucuna göre ülke nüfusu 13 648 270 kişi olarak tespit edildi. Kadın nüfusun fazla olmasının en önemli nedeni,
erkeklerin çoğunun katıldığı savaşlardan geri dönememesidir.
Periyodik nüfus sayımları, ülkemizde 1935’te yapılan ikinci genel nüfus sayımı ile başlamış olup bu sayımla-
rın her beş yılda bir tekrarlanması kararlaştırılmıştır. Toplam nüfusun 16 158 018 kişi olduğu bu sayımda önceki
döneme göre dikkatlerden kaçmayan bir artış olduğu görülür. Benzer şekilde bu sayımda da kadın nüfusun erkek
nüfusundan fazla olduğu göze çarpan bir durumdur. Nüfus sayımları, 1935’ten 1990 yılına kadar her 5 yılda bir
yapılırken 1990’dan sonra mevcut zaman aralığına uyulmayarak sayım 2000 yılında yapılmıştır. Bu tarihe kadar
yapılan nüfus sayımları genel nüfus sayımları kapsamında değerlendirilmektedir. 2006 yılında çıkarılan bir kanunla
tüm adres bilgilerinin kaydedildiği ulusal adres veri tabanı oluşturulmuştur. Bu sayede Türkiye vatandaşları, kimlik
numaraları; yabancı uyruklu kişiler de pasaport numaralarıyla ikamet ettiği adrese göre kayıt altına alınmıştır. Böy-
lece 2007’den itibaren nüfus sayımına gerek olmadan her yıl ülkemizin nüfusu, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi
(ADNKS) ile belirlenmektedir.

79