Page 34 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Böbrek üstü bezi

Androjen
Adrenalin
Kortizol

Noradrenalin
Aldosteron Öz

Korteks

Görsel 1.24: Böbrek üstü bezinden salgılanan hormonlar

Kortizol, karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında etkilidir.
Protein ve yağların parçalanarak glikoza dönüşmesine neden olur.
Oluşan glikozu kana vererek kan glikoz seviyesini yükseltir (Görsel
1.25).
Kortizolun bağışıklık sistemini baskılayıcı, alerji ve iltihap (yangı) ön-
leyici etkileri vardır. Alerjik hastalıkların tedavisinde kortizol dışarıdan
ilaç olarak verilebilmektedir. Fakat bu ilaç, metabolizma hızını etkile-
diğinden yan etkileri de görülmektedir.
Yağ dokuda Kemik dokusu
yağ yıkımı artar. azalır.
Pankreasın insülin
salgısı artar.

Kortizol
artışında

Kas kütlesi Karaciğerde glikoz
azalır. dönüşümü artar.

Görsel 1.25: Kortizol hormonu artışının etkileri
Kortizol salınımı, negatif geri bildirim sistemiyle hipotalamus ve ön hi-
pofiz tarafından kontrol edilir. Uzun süreli stres durumlarında kortizol
salınımı artar. Stresle ilgili uyarılar hipotalamusun salgılatıcı hormon
(RF) salgılamasına neden olur. Bu sayede hipofizin ön lobu ACTH sal-
gılar. ACTH, böbrek üstü bezinin kabuk bölgesinden kortizol salgılan-
masına sebep olur. Kanda bulunan yüksek kortizol seviyesi hipotala-
musu ve hipofizin ön lobunu negatif geri bildirim sistemiyle etkileyerek
kortizol salınımını durdurur (Görsel 1.26).

46