Page 39 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 1 Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler, Duyu Organları

1.1.3. Sinir Sistemi Rahatsızlıkları ve
Sağlığının Korunması

MS [Multiple Skleroz (Moltibıl Sikleroz)]; beyin ve omurilikte, me-
sajları taşıyan sinir telleri etrafındaki miyelin kılıfa akyuvar hücrelerinin
zarar vermesinden kaynaklanan otoimmün bir hastalıktır. Kılıfın hasar
gördüğü yerler sertleşmiş dokulara dönüşür. Bu sertleşmiş alana plak
adı verilir. Bu plaklar, sinir sistemi içinde pek çok yerde oluşabilir ve si-
nirler boyunca mesajların iletilmesini engelleyebilir. Belirtileri, etkilenen
sinir sistemi bölgesine göre farklılık gösterir. Hâlsizlik, karıncalanma,
uyuşma, duyu eksikliği, denge bozukluğu, çift görme, görme azlığı,
konuşma bozukluğu, titreme, kol ve bacaklarda sertlik, güçsüzlük,
idrar kaçırma veya yapamama, erkeklerde cinsel güç azlığı en yay-
gın belirtileridir. Tanımlanan belirtilerin bir ya da birkaçına bir arada
rastlanabilir. Hastalık genellikle gençlerde, kadınlarda, sosyoekonomik
düzeyi yüksek toplumlarda ve kentlerde yaşayan eğitim düzeyi yük-
sek kişilerde görülmektedir. Multiple Skleroz, bulaşıcı veya ölümcül bir
hastalık değildir. Bir akıl ya da ruh sağlığı hastalığı olmayıp tamamen
bir sinir sistemi hastalığıdır. MS hastalarının, aldıkları ilaçların etkisiyle
bazen enfeksiyon hastalıklarına karşı direnme güçleri azalır. Bu neden-
le hastaların, solunum yolları enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları
gibi hastalıklara dirençleri azaldığından bu tür hastalıklara yakalanma
eğilimleri diğer insanlardan daha fazladır.

Alzheimer (Alzaymır), yaşanan olayları karıştırma ve hafıza kaybıyla
tanımlanan bir çeşit bunama veya zihinsel bozukluktur. Yaşın ilerleme-
sine bağlı olarak hastalığın görülme sıklığı artar. Beynin; hafıza, bilinç,
dikkat, farkındalık, düşünce, dil ve algılamada çok önemli işlevi olan
beyin kabuğundaki ve limbik sistemdeki nöronların ölmesinden kay-
naklanan bir hastalıktır. Beyin kabuğunda anormal protein birikimi ya
da bellek bölgesinde asetilkolin azlığı da bu hastalığın nedenlerinden-
dir. Limbik sistem, kısa süreli hafıza üzerinde etkili olduğu için hasta-
lığın etkisiyle yakın geçmiş zor anımsanır. Hasta, günlük ihtiyaçlarını
yerine getiremeyecek duruma gelebilir ve hastanın başkaları tarafın-
dan giydirilmesi, beslenmesi ve yıkanması gerekebilir. Alzheimer has-
talığının ilerleyen evrelerinde hastalar, aile yakınlarını bile tanıyamaz
hale gelip onları şüphe ve düşmanlıkla karşılayabilir. Tedavisi henüz
bulunabilmiş değildir fakat bazı belirtilerin azaltılmasını sağlayan ilaç-
lar üretilmiştir. Hastalığın erken teşhisi için bunama belirtisi gösteren
hastalara beyin görüntüleme yöntemi uygulanmaktadır.

Parkinson Hastalığı, motor (hareket) fonksiyonlarının bozulmasıdır.
Belirtileri; kas titremeleri, denge bozukluğu, eğik duruş ve ayakları
sürüyerek yürüme şeklinde gözlemlenmektedir. Yüz kasları hareket-
siz ve donuk bir ifadeyle yüze sabitlenmiştir. Alzheimer hastalığı gibi,
ilerleyen yaşlarda görülme sıklığı artan bir hastalıktır. Orta beyindeki
dopamin sentezleyen hücrelerin ölmesinden kaynaklanır. Gençlerde
parkinson hastalığının görülme nedeninin genetik yatkınlığa bağlı ol-
duğu düşünülmektedir.

Araştırmalar, hastalığın, belirli mitokondriyal işlevler için gerekli olan
genlerdeki bozukluklara bağlı olduğunu ortaya koymuştur. Hastalığın
bilinen bir tedavisi yoktur. Dopamin takviyesi, beyin ameliyatları, bey-
nin uyarılması gibi yöntemler denenerek hastalık tedavi edilmeye ça-
lışılmaktadır. Dopamin salgılayan nöronların orta beyne nakledilmesi-
nin, hastalığın tedavisi için en uygun yöntem olduğu düşünülmektedir.

51