Page 41 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 1 Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler, Duyu Organları

nöronlar arasındaki kimyasal etkileşimin bozulmasına neden olur. Bu Araştıralım-Paylaşalım
yüzden alkol ve sigara gibi zararlı maddelerin kullanımından uzak du- Sinir sistemi rahatsızlıklarının tedavi-
rulmalıdır. sinde kullanılan teknolojik gelişme-
leri araştırınız. Sonuçları sınıfınızda
Her gün yapılan işler, öğrenilen bilgiler beynin temporal bölgesinde tartışarak paylaşınız.
arşivlenir. Bu işlem genellikle uyku sırasında gerçekleşir. Her gün 6-8
saat aralığında düzenli uyumak önemlidir. Uyku sırasında beynin pek
çok bölgesindeki nöronlar kapanır. Beyin veri yorumlamaz. Bu sayede
dinlenir. Düzenli ve kaliteli bir uyku için çay ve kahve gibi içecekler ak-
şam yemeğinden sonra tüketilmemeli; yatmadan önce yoğurt, ayran
gibi gıdalar alınmalıdır.

Benzen, cıva, kadmiyum, kurşun, krom, hidrokarbon gibi ağır metal-
lerin bulaştığı gıdalar tüketildiğinde, özellikle çocuklarda, zekâ geriliği,
sersemlik ve davranış bozukluğu gibi hastalıklar ortaya çıkabilmekte-
dir. Ağır metaller; atık sularda yaşayan balıklar, trafiğin yoğun olduğu
bölgelerde otlayan hayvanlardan elde edilen gıdalar veya oralarda ye-
tişen meyve ve sebzeler tüketildiğinde vücuda girebilir. Ağır metaller
içeren malzemeler kullanılarak üretilen kırtasiye malzemeleri, boyalı ve
baskılı giysiler bu metallerin deri yoluyla alınmasına neden olur. Ağır
metaller refleks bozuklukları ve baş ağrısını da içeren çeşitli sinir siste-
mi bozukluklarına neden olmaktadır. Besinlerin, giysilerin ve kullanılan
malzemelerin güvenilirliğine dikkat edilmelidir.

Ateşin yükselmesi, menenjit gibi rahatsızlıklar beynin olumsuz etkilen-
mesine neden olur. Enfeksiyon geçirildiğinde de beynin etkilenip etki-
lenmediği takip edilmelidir.

Beynin herhangi bir darbeye maruz kalması, beynin içindeki damar-
ların ya da beyin zarının yırtılmasına neden olabilir. Bu durum beyin
kanamasına ya da beyinde ödem oluşmasına yol açar. Beyin kana-
ması çok hızlı gerçekleşen bir olay olduğundan kişinin saniyeler içinde
kötüleşmesine, kalıcı beyin hasarına uğramasına hatta ölümüne yol
açabilir.

Aşırı stres, beyin nöronları arasındaki kimyasal etkileşimi ve nöron za-
rındaki elektriksel dengeyi bozan bir etkendir. Temiz havada yürüyüş
yapmak, bol oksijen almak, yapılan işin değiştirilmesi gibi uygulamalar
yoluyla aşırı stresle baş edilebilme yöntemleri geliştirilmelidir.

Alkol; vücudumuza fiziksel, zihinsel, psikolojik pek çok zararlı etkisi
olan bir maddedir. Merkezî sinir sistemine etki ederek bazı hastalıkların
görülme olasılığını arttırır. Örneğin aşırı alkol tüketenlerde epileptik nö-
bet riski, alkol kullanmayan insanlara göre on kat fazladır. Alkoliklerde
bunun dışında, pellegra (deride pigment bozukluğu hastalığı), zihinsel
kapasitede azalma, uyku bozuklukları gibi hastalıklar da oluşabilir. Ay-
rıca hamile kadınlarda alkol kullanımı çok sakıncalıdır. Alkol, plasenta-
ya nüfuz ederek fetüsün yeni gelişen sinir sistemine hasar verir.

53