Page 74 - Fen Lisesi Fizik 11 | 1.Ünite

1. ÜNİTE KUVVET VE HAREKET

ÇALIŞMA KÖŞESİ 59

Şekilde ağırlığı G olan L küresi, A noktasına Cevap
temas etmektedir.

F 4
F 3
A
F 2
L
F 1
Küreye etki eden F 1 , F 2 , F 3 ve F 4 kuvvetle-
rinden hangileri L küresini basamaktan tek
başına çıkarabilir?

Tork, iş ile aynı birimde olmasına rağmen bir enerji türü değildir. Vektörel bir büyüklüktür. Kuvvet etkisiy-
le dönen sistemlerin dönme yönü ile tork yönü birbirinden farklıdır. Dönme yönü olarak genellikle saat
ibrelerinin hareket yönü referans alınır. Saat ibreleriyle aynı yönde olan dönmeler (-), saat ibrelerinin tersi
yönündeki dönmeler ise (+) işareti ile gösterilir. Şekil 1.114’te verildiği gibi F kuvvetinin oluşturduğu tork
etkisiyle (-) yönde dönen G ağırlıklı çubuk, yatay denge konumundayken F kuvveti ortadan kaldırıldığın-
da (+) yönde döner.

(−)

F

O
G

(+)

Şekil 1.114: F kuvvetinin oluştur-
duğu tork etkisiyle (-) yönde dönen
G ağırlıklı çubuk

Torkun yönünü bulmak için kullanılan sağ el kuralında sağ elin dört parmağı, dönme yönünde kıvrılarak
avuç içi dönme eksenini gösterecek şekilde tutulduğunda açık olan baş parmak torkun yönünü gösterir.
Bu durumda F kuvvetinin oluşturduğu tork, sayfa düzleminde bizden uzaklaşan yönde, içe doğru iken
G ’nin oluşturacağı tork, sayfa düzleminde dışa doğrudur. İçe doğru olan tork yönü 7 şeklinde, dışa
doğru olan ise 9 şeklinde gösterilir.

Birden fazla kuvvet uygulanarak oluşturulan tork hesaplamalarında her kuvvetin oluşturacağı dönme
yönleri (+) ve (―) ile işaretlenerek, toplama işlemi işaretlerine dikkat edilerek yapılır. Torkun bağlı olduğu
değişkenleri (kuvvet ve tork etkisi) analiz ederek günlük hayattaki birçok problem durumu yandaki araştır-
ma köşesi ile incelenebilir.

152