Page 29 - Fen Lisesi Fizik 9 | 5.Ünite

D) Aşağıda verilen ön metinli soruları cevaplayınız�
1-3. arasındaki soruları aşağıdaki metin ve grafiklere göre cevaplandırınız.
SERA ETKİSİ: GERÇEK Mİ YOKSA DÜŞSEL Mİ?
Canlılar yaşamak için enerjiye gereksinim duyar. Dünya üzerinde yaşamın devamını sağlayan enerji, çok
sıcak olduğu için enerjisini uzaya yayan Güneş’ten gelir. Bu enerjinin çok küçük bir oranı Dünya’ya ulaşır.
Dünya’nın atmosferi, gezegenimizin üzerinde koruyucu bir örtü etkisi yaratır, havasız bir ortamda olabilecek
sıcaklık değişimlerini engeller. Güneş’ten gelen, ışınlar hâlinde yayılan enerjinin çoğu Dünya’nın atmosfe-
rinden geçer. Dünya bu enerjinin bir bölümünü emer, bir bölümü de Dünya yüzeyinden tekrar yansıtılır. Bu
yansıtılan enerjinin bir bölümü atmosfer tarafından emilir. Bunun sonucunda Dünya yüzeyi üstündeki orta-
lama sıcaklık, atmosferin yokluğu durumunda olabilecek sıcaklıktan daha yüksektir. Dünya’nın atmosferi bir
sera ile aynı etkiye sahiptir, bundan dolayı sera etkisi terimi kullanılmaktadır. Yirminci yüzyılda sera etkisin-
den daha çok bahsedildiği söylenmektedir. Dünya atmosferinin ortalama sıcaklığının arttığı bir gerçektir.
Karbondioksit yayılımındaki artışın, yirminci yüzyıldaki sıcaklık artışının temel kaynağı olduğu gazete ve
dergilerde sıklıkla söylenmektedir. Ali adında bir öğrenci, Dünya atmosferinin ortalama sıcaklığı ve Dünya
üzerinde karbondioksit yayılımındaki artış arasındaki olası ilişkiye ilgi duyar. O, bir kitaplıkta aşağıdaki iki
grafiğe rastlar [5.5].

20 Dünya atmos- 15,4
Karbondioksit ferinin orta-
(yılda bin milyon lama sıcaklığı
ton) 10 ( C) 15,0
o
14,6
1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980
Yıllar Yıllar 1990
Ali, bu iki grafikten şu sonuca varır: Dünya atmosferinin ortalama sıcaklık artışının, karbondioksit yayılımın-
daki artışa bağlı olduğu kesindir.

1� Grafiklerde Ali’nin ulaştığı sonucu destekleyen nedir?

2� Ceren adında başka bir öğrenci, Ali’nin varmış olduğu sonuca katılmamaktadır. O, iki grafiği karşılaştırır
ve grafiğin bazı bölümlerinin Ali’nin sonucunu desteklemediğini söyler. Grafiklerin, Ali’nin sonucunu
desteklemeyen bölümlerine bir örnek veriniz. Yanıtınızı açıklayınız.

3� Ali, Dünya atmosferinin ortalama sıcaklığındaki artışın, karbondioksit yayılımındaki artıştan kaynaklan-
dığı konusunda vardığı sonuçlarda ısrar etmektedir. Ama Ceren, onun sonuca varması için henüz erken
olduğunu düşünmektedir. Ceren, şöyle söylemektedir: “Bu sonucu kabul etmeden önce, sera etkisine
neden olabilecek diğer etkenlerin sabit olduğundan emin olmalısın.” Ceren’in söylemek istediği etken-
lerden birini belirtiniz.
4-8. arasındaki soruları aşağıdaki metne göre cevaplandırınız.
SICAKTA ÇALIŞMA

Murat, eski bir evin tamir işinde çalışmaktadır. Arabasının bagajında bir şişe su, biraz metal çivi ve bir parça
kereste bırakmıştır. Araba güneşte üç saat durduktan sonra içindeki sıcaklık yaklaşık 40 dereceye ulaşır. Ara-
banın içindeki nesnelere ne olur? Her ifade için "Evet" ya da "Hayır" ı daire içerisine alın [5.6].

4� Bu, nesnelerin başına gelir mi? Evet / Hayır

5� Hepsi aynı sıcaklığa ulaşır Evet / Hayır

6� Bir süre sonra su kaynamaya başlar. Evet / Hayır

7� Bir süre sonra metal çiviler kızarmaya başlar. Evet / Hayır

8� Metal çivilerin sıcaklığı suyun sıcaklığından fazladır. Evet / Hayır

141