Page 8 - Fen Lisesi Fizik 9 | 6.Ünite

6� 1� 2� Yük Dağılımı

Yalıtkanlarda yükler yalnızca maddenin yüklen-
diği bölgelerinde bulunabilirken iletkenlerde
maddenin tüm dış yüzeyine dağılır. İletken
cisimlerde aynı cins yüklerin birbirini itmesi
sonucu yük gidebildiği en uzak bölgeye yerleşir.
Bu sebeple küresel iletkenlerin yük dağılımı dü-
zenlidir. Küresel olmayan veya çıkıntılı cisimlerde
dağılım düzenli olmaz. Böyle cisimlerde çıkıntılı
kısımlarda daha fazla yük bulunur (Şekil 6.6). Şekil 6�6: Küresel yüzeylerde ve sivri kısımlarda yük dağılımları modelleri

Elektromanyetik etkileşim istenmediği sürece yük dağılım özelliğinden yararlanılır. Nesneleri bu riskli du-
rumdan koruma amacıyla iletken bir kafes ile tamamen sarılır. Böylelikle elektrik akımı ya da elektromanye-
tik dalgaların dışarıdan içeriye ya da içeriden dışarıya iletimi engellenmiş olur. Bu yönteme Faraday kafesi
denir. Uçak veya otomobillerin dış yüzeylerinin metal olması yolcuların dış elektromanyetik etkilerden
korunmasını da sağlamış olur (Görsel 6.2).

Yanıcı parlayıcı mad-
delerin depolandığı
yapılarda, radyo frekans
yayan cihazlarda, telsizle
MERAKLISINA haberleşmenin yapıldığı

Faraday kafesi konulu simülasyon istasyonlarda, elektronik
kartlarda bulunan radyo
frekans modüllerde bu
yöntem kullanılır.

Görsel 6�2: Yıldırımlı gökyüzünde uçak

ETKİNLİK KÖŞESİ

Uygulamanın Adı: Yüklerin serüveni
Süre: 40 dk.
Mekân: Sınıf ortamı
Amaç: İletken ve yalıtkanlarda yük dağılımını karşılaştırmayı sağlamak
Araç ve gereçler: İnternet bağlantılı bilgisayar, kâğıt, kalem

İşlem Basamakları:
• İletken yalıtkan konulu simülasyona ulaşmak için kitabınızı pdf dosyası üzerinden açınız ve ekran
görüntüsüne tıklayınız.

• Yük toplamayı sağlayan çubuğu yün kumaş parçasına sürtünüz.
• Çubuğun elektriksel yük toplamasını sağlayınız.
• Çubuğu ayrı ayrı iletken ve yalıtkan kürelere temas ettiriniz.

Sonuçlandırma:
1. Çubuk iletken küreye temas ettiğinde yük dağılımı nasıldır? Açıklayınız.
2. Çubuk yalıtkan küreye temas ettiğinde yük dağılımı nasıldır? Açıklayınız.
3. İki küredeki yük dağılımlarını karşılaştırınız.

148