Page 53 - Fen Lisesi Kimya 11 | 3. Ünite

SIVI ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK

Gazların Çözünürlüğünün Sıcaklık ve Basınçla Değişimi
10
Balıklar, sudaki çözünmüş oksijen gazıyla solunum yapar. Suda- NO
O
ki oksijen molekülleri su ile indüklenmiş dipol-dipol etkileşimi yaparak 8 CO
2
suda çözünür. Fakat bu çözünme az miktardadır. Örneğin 1 atmosfer CH 4
o
basınç altında 20 C’de 100 g suda 0,0044 g oksijen gazı çözünür. 6 N 2
Gaz molekülleri arasındaki çekim kuvvetleri yok denecek kadar az- Çözünürlük (mg/100 g su)
dır. Düşük sıcaklıklarda gaz moleküllerinin kinetik enerjisi azalır ve su 4
molekülleri ile etkileşim yapma isteği artar. Gazlar, suda çözündüğünde
su molekülleri ile gaz molekülleri arasında etkileşim oluşur ve ısı açığa 2
çıkar. Bu nedenle gazların suda çözünmesi ısı vererek gerçekleşir.
Suda çözünmesi ekzotermik olan gazların çözünürlüğü sıcaklıkla
0 10 20 30 40
ters orantılı değişir. Gazların sıcaklık arttıkça çözünürlüğü azalır, sıcak-
o
Sıcaklık ( C)
lık azaldıkça çözünürlüğü artar. Gazların farklı sıcaklıklardaki çözünür-
Grafik 3.6: Bazı gazların sudaki
lüğündeki azalma miktarı gazın türüne göre değişir (Grafik 3.6). çözünürlüğünün sıcaklıkla değişimi

Çözünürlük (g/100 g su)

0,0069
Bilgi Kutusu

Gazların sudaki çözünürlü-
0,0044
ğü sıcaklık arttıkça azalır-
O (g)
0,0027 2 ken organik çözücülerdeki
çözünürlükleri için bu duru-
mun tersi geçerli olup gaz-
o
Sıcaklık ( C) ların organik çözücülerde
0 20 50
çözünürlüğü sıcaklık arttık-
Grafik 3.7: Oksijen gazının sudaki çözünürlüğünün sıcaklıkla değişimi
ça artar.

Grafik 3.7 incelendiğinde oksijen gazının 100 g suda çözünürlüğü
o
o
o
0 C’de 0,0069 g O , 20 C’de 0,0044g O , 50 C’de 0,0027 g O oldu-
2 2 2
ğu görülür. Bu durumda oksijen gazının sudaki çözünürlüğü, sıcaklık
arttıkça azalır.
Balıklar sıcak denizlerden soğuk denizlere doğru göç eder. Balık
çiftlikleri kurulurken soğuk sular tercih edilir. Bunların nedeni oksijen
gazının düşük sıcaklıklarda suda daha çok çözünmesidir.
Gazlı içecek şişeleri üzerinde ‟Soğuk içiniz.” ifadesi bulunur. Bir Çözünürlük (mol/L)
gazlı içecek olan gazozda, çözünmüş karbon dioksit gazı bulunur. Kar-
bon dioksit gazı suda karbonik asit oluşturarak çözünür. Soğuk ortam- 6,8.10¯ 4
da karbondioksit gazı suda daha iyi çözündüğünden gazozun asitliği
artar. Sıcakta bırakılan gazlı içeceklerde karbon dioksitin çözünürlüğü 5,44.10¯ 4
azalarak karbon dioksit sudan ayrılır. Bu nedenle bu içeceklerin kapağı 3,4.10¯ 4
açıldığında karbon dioksit gazı çıkışı olur ve içeceğin asitliği azalır.
Katı ve sıvıların sudaki çözünürlüğü basınçla değişmez. Gazların
0,5 0,8 1 Basınç (atm)
çözünürlüğü basınçla doğru orantılı olarak artar. Bir gazın bir sıvı içinde-
o
Grafik 3.8: Azot gazının 25 C’de
ki çözünürlüğüne basıncın etkisi, sıcaklığın etkisinden çok daha fazladır.
çözünürlüğünün basınçla değişimi
o
Grafik 3.8 incelendiğinde 25 C’de azot gazının çözünürlüğünün ba-
sınçla doğru orantılı olarak değiştiği görülür.

217
KİMYA 11. SINIF