Page 94 - Fizik 11 | 1.Ünite

KUVVET VE HAREKET

Orta noktasından geçen sürtünmesiz eksen etrafında dönebilen bir çubuğa eşit
büyüklükte ve zıt yönde kuvvetler uygulanırsa cisim dengede kalamaz. Çünkü
F 2 = F
F toplam = olmasına rağmen kuvvetlerin O noktasına göre döndürmeye zorlama
0
d O d yönleri aynı olduğu için x toplam = 0 olamaz ve kuvvetler uygulandığı sürece çubuk
döner. Bir cisme bu şekilde uygulanan eşit büyüklükte ve zıt yönlü kuvvetlere kuv-
vet çifti denir (Şekil 1.70). Kuvvet çifti cismin dönmesine neden olur. Denge için
gerekli koşullara bakıldığında
F 1 = F
F toplam = F - F = 0 (1. koşul sağlanmıştır.)

Şekil 1.70: Kuvvet çifti x toplam = F . d + F . d = 2F . d (2. koşul sağlanmamıştır.) olduğundan cisim dengede
kalamaz.

Orta noktasından geçen sürtünmesiz eksen etrafında dönebilen bir çu-
buğa eşit büyüklükte ve aynı yönlü kuvvetler uygulanırsa kuvvetlerin (Dengeleyici kuvvet)
R' = 2F
O noktasına göre torkları eşit büyüklükte ve zıt yönde olur (Şekil 1.71).
Cisme etkiyen x toplam = 0 olduğundan cisim dönmez. Cismin dengede
kalabilmesi F toplam = koşulunun da sağlanması gerekir. Cisme uygula- d O d
0
nan aynı yönlü kuvvetlerin bileşkesinin büyüklüğü
R = F + F = 2F olup aşağı yönlüdür.
F 1 = F F 2 = F
Cisme etki eden net kuvvetin sıfır olabilmesi için kuvvetlerin bileşkesine R = 2F
eşit büyüklükte ve zıt yönde bir dengeleyici kuvvet olması gerekir. Bu (Bileşke kuvvet)
kuvvet denge koşullarının sağlanabilmesi için toplam torkun sıfır oldu- Şekil 1.71: Aynı yönlü kuvvetlerin bileşkesi
ğu noktaya uygulanmalıdır. Bu nedenle O noktası dengeleyici kuvvetin
uygulama noktasıdır.

F toplam = F + F – 2F = 0 (1. koşul sağlanmıştır.) x toplam = F . d - F . d = 0 (2. koşul sağlanmıştır.)

88. ALIŞTIRMA

Sürtünmenin ihmal edildiği O noktası etrafında serbestçe dönebilen eşit bölmeli ve türdeş çubuklara
Şekil I, Şekil II ve Şekil III'teki gibi F büyüklüğünde kuvvetler uygulanmaktadır.

F F F

O O
Şekil I Şekil II
F
F
O

F Şekil III F

Buna göre hangi çubuklar dengede kalır?

ÇÖZÜM

196