Page 41 - Fizik 9 | 4.Ünite

Hidroelektrik Enerjisi: Yüksek hızla akan ne-
hirler ya da çok yüksekten düşen sular diğer su
kaynaklarına göre daha fazla enerjiye sahiptir.
Akan ya da çok yüksekten düşen suların sahip ol-
duğu enerji miktarını akma ve düşme hızı belirler.
Yüksekten akan suyun sahip olduğu potansiyel
enerjiye hidroelektrik enerji adı verilir.
Hidroelektrik enerjiden yararlanılarak elektrik
enerjisi üretilen santrallere hidroelektrik enerji
santralleri (HES) (Görsel 4.5.6) adı verilir. Akar-
su veya nehirlerin önüne suyu toplamak için baraj Görsel 4.5.6: Hidroelektrik santrali
kurulur. Barajda biriken ve yüksek yer çekimi po-
tansiyel enerjisine sahip olan su yer düzleminden
yüksek, büyük kanallara alınır ve buradan serbest
bırakılır. Hızla akan suyun potansiyel enerjisi, yer
düzlemine ulaştıkça kinetik enerjiye dönüşür. Yük-
sek kinetik enerji ile türbin çarklarına ulaşan su,
türbinleri döndürür. Dönen çarklara bağlı olan je-
neratörler de mekanik enerjiyi elektrik enerjisine
dönüştürürler.
Rüzgâr Enerjisi: Güneş, yeryüzünü ve atmos-
feri homojen biçimde ısıtmaz. Atmosferde oluşan
ısı farkı, hava akımlarının yani rüzgârların oluşma-
sına sebep olur. Rüzgârın hızı, şiddeti ve süresi
ısı farkına ve coğrafi özelliklere bağlı olarak deği-
şiklik gösterir.
Rüzgâr enerjisinden faydalanmak için rüzgâr
türbinleri (Görsel 4.5.7) yapılır. Rüzgâr, türbinle- Görsel 4.5.7: Rüzgâr türbini
ri döndürür. Dönme sırasında jeneratörler aracı-
lığıyla elektrik enerjisi üretilir. Bir rüzgâr türbini
çocukların üfleyerek ya da koşarak döndürdükleri
rüzgârgüllerinin büyütülmüş hâline benzetilebilir.
Jeotermal Enerji: Yerkürenin merkezindeki
sıcak alandan yeryüzüne doğru yayılan iç ısının
enerjisi jeotermal enerji olarak adlandırılır. Yerin
birkaç kilometre derinliğine inebilen yer altı suları,
bu enerji nedeniyle ısınır. Yer yüzeyine çıkan sı-
cak suya jeotermal kaynak suyu, çıktıkları alana
ise jeotermal saha (Görsel 4.5.8) adı verilmekte-
dir. Jeotermal enerjinin elde edileceği sistemler bu
sahaya kurulur. Jeotermal enerjiden merkezî ısıt-
ma ve soğutma yapma, kaplıca amaçlı kullanma,
mineralli içme suyu ve elektrik enerjisi üretimi gibi
pek çok farklı alanda yararlanılmaktadır. Görsel 4.5.8: Jeotermal saha
Biyokütle Enerjisi: Fotosentez yaparak gü-
neş enerjisini depolayan bitkisel organizmaların kütlelerine biyoküt-
le adı verilmektedir. Evlerdeki organik çöpler (meyve-sebze atıkları),
kullanılmış yağlar, mısır, buğday gibi bitkiler, gübre ve sanayi atık-
ları, hayvan dışkısı gibi kaynaklar biyokütle enerjisinin elde edildiği
kaynaklardan bazılarıdır.

ENERJİ 201