Page 145 - Kimya 10| Kavram Öğretimi Kitabı

88
KİMYA 11

6. ÜNİTE : KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE > 6.3. Sulu Çözelti Dengeleri > 6.3.6. Tampon Çözeltilerin Özellikleri ile Günlük
Kullanım Alanları
Kavram : Tampon Çözeltiler
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi
Çalışmanın Adı TAMPON KORUMA 15 dk.
Çalışmanın Amacı Tampon çözeltilerin özelliklerini ve önemini açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıda kanın pH değişimi ile ilgili bir metin verilmiştir. Metinden yola çıkarak soruları cevap-
layınız.

Canlılar için pH hayati öneme sahiptir. Biyolojik süreçlerde yer
alan enzimler sadece belli pH aralıklarında çalışırlar. pH’deki
anlık değişim enzimlerin yapılarını bozarak hayati faaliyetlerin
durmasına neden olabilir. Bu nedenle vücudumuzda bulunan
sıvılar pH değişimine direnç gösteren tampon özelliğindedir.
-
H CO /HCO tamponu sayesinde kanımızın pH değeri 7,35 ile
2 3 3
7,45 aralığında sabit tutulur.
H CO + H O ⇌ HCO + H O +
-
2 3 2 3 3
-
Denklemine göre H CO /HCO tamponuna az miktarda asit
2 3 3
ya da baz eklendiğinde denge bu maddeyi harcayacak yön-
de kayar ve böylece eklenen maddeyi tolere ederek anlık pH
değişimine direnç gösterir. Zayıf bir asit ve tuzunun (eşle- Görsel 1: Kırmızı kan hücreleri
nik bazının) veya zayıf bir baz ve tuzunun (eşlenik asidinin)
oluşturduğu çözeltilere “tampon çözeltiler” denir. Tampon çö-
zeltiler pH değişimine karşı dirençlidirler. Bu yüzden endüstride de yaygın bir kullanımı vardır. Örneğin
konservelerde asitlik düzenlemek için sitrik asit ve tuzundan oluşan veya asetik asit ve tuzundan oluşan
asidik özellikte tamponlar kullanılır.

1. Aşağıdaki çözeltilerden hangileri tampon çözeltidir? Nedenleriyle açıklayınız.

a) KF/HF

b) NaCl/HCl

+
c) NH /NH
4 3

ç) KNO /HNO
3 3

d) CH COONa/CH COOH
3 3

143