Page 152 - Biyoloji 9 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
BİYOLOJİ 9
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 73
2. ÜNİTE : HÜCRE > 2.1. Hücre
Kavram : Aktif Taşıma
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı AKTİF TAŞIMA 20 dk.

Çalışmanın Amacı Hücrede aktif taşıma kavramını günlük hayattan örneklerle ilişkilendirerek açıklayabilme.

Yönerge: Metinden ve görsellerden faydalanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Yandaki görselde gördüğünüz gibi bir
kayayı yokuş yukarı yuvarlayabilir misi-
niz? Bir kaya, yer çekimi nedeniyle yo-
kuş aşağı yuvarlanacağından yokuş yu-
karı itmek için de kuvvetli bir enerji
gerekmektedir. Bu olay, aktif taşıma ile
benzerlik gösterir.
Difüzyon nedeniyle moleküller, çok yo-
ğun olduğu ortamdan az yoğun olduğu
ortama doğru hareket etme eğilimin-
dedir. Sizce molekülleri; az yoğun olan
ortamdan çok yoğun olan ortama, yani
zıt yöne hareket ettirmek için bir enerji
gerekli midir?
Görsel 1

+
Aktif taşımaya canlılardaki sinir hücre zarında bulunan Na /K pompası örnek gösterilebilir (Görsel 2).
+
+ +
Dinlenme durumundaki bir sinir hücresinin içinde K derişimi; dışında ise Na derişimi fazladır. Hücre
+ +
zarı da bu farkı, Na /K pompasıyla korur.

Na + K + +
+
+
Na / K K
pompası

1 2 3 4

Na + Na + K +

1 2 3 4
Görsel 2: Sodyum potasyum pompası

+
+
+
Yukarıdaki görselde ATP molekülünün kullanılmasıyla Na /K pompası; 3 Na iyonunu hücre içinden
+
hücre dışına verdiği, 2 K iyonunu da dışarıdan içeriye aldığı, aktif taşımada ise taşıyıcı proteinler ve
enzimlerin kullanıldığı görülür. Aktif taşımada moleküller, hücre zarından geçebilecek kadar küçük
olmasına rağmen moleküllerin taşınım yönü pasif taşımanın tam tersidir. Bu yüzden maddeler, az
yoğun ortamdan çok yoğun ortama taşınırken enerji harcar.
149