Page 179 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
95 TARİH 9 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi

2. Yönerge: Verilen metinlerden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Türk mimarisine özgü olan bedestenler ilk kez Selçukluların son döneminde görülmeye başlanmış
olup Beylikler döneminde yapımları hız kazansa da asıl değerine Osmanlılar döneminde ulaşmıştır.
(Mustafa Cezar, s.19)

Eski Osmanlı-Türk şehirciliğinin ana prensiplerinden biri şehirlerde dinî ve ticari merkezlerin kurul-
ması olmuştur. Şehir ancak bu merkezlerin etrafında gelişerek çevreye yayılıyordu. Dinî merkez,
erken dönemde hemen hemen bütün şehirlerde örneklerine rastlanılan ulu camidir. Ticaret mer-
kezde bir bedesten etrafında ve yakın çevresinde gelişiyordu. Bütün ticaret bölgesinin merkezi
olarak kurulan bedesten, sağlam ve kâgir yapısı ile tüccarların değerli mallarını koruyan bir çeşit
iç kale oluyordu. Böylece bedesten Türk şehirciliğinde ticaret bölgesinin özünü oluşturmuş, bütün
alışveriş onun etrafında cereyan etmiştir.
(Türkiye Diyanet Vakfı İslam Semavi Eyice, “Bedesten”, TDV İslâm Ansiklopedisi)

Bedestenlerin içinde sandık, dolap, mahzen ya da kasaya benzer, kilitlenebilir bölmeler vardı.
Gerek çarşı esnafı gerekse zengin halk para, mücevher, altın ve gümüş eşya gibi değerli mallarını
bedestene getirerek buradan kiraladıkları bölmelerde saklardı. Ayrıca loncalara ait defterler ve
mahkeme kayıt defterleri gibi resmî belgeler de bedestende muhafaza edilirdi.

1. Bedestenlerin özellikle dayanıklı ve korunaklı yapılar olmasının sebepleri neler olabilir?

2. Bir kentin ticari potansiyeli bedestenin varlığı ile anlaşılabilir, diyebilir miyiz? Gerekçelendiriniz.

176
Hazırlayan: Duygu KARA