Page 254 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 9
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 135
5. ÜNİTE : İSLAM MEDENİYETİNİN DOĞUŞU> 5.3. Emeviler
Kavram : Mevali
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı ARAP OLMAYAN MÜSLÜMANLAR 20 dk.
Çalışmanın Amacı Mevali kavramına ilişkin bilgileri ayırt edebilme.

Yönerge: Verilen harita ve metinleri inceleyerek soruları yanıtlayınız.

Harita 1: Emevi Devleti

A) Sözlükte “koruyucu, yardımcı, sahip, dost; azat eden efendi, azat edilen köle” anlamlarına gelen
mevla kelimesinin çoğulu olan mevali Kur’an-ı Kerim’de “akraba” , “dostlar” ve “mirasçılar” anlamında
üç ayette zikredilir. Mevali, terim anlamında ilk İslami fetihlerin ardından kendi istekleriyle Müslüman
olan, çoğunluğunu doğuda İranlılar ve Türklerin, Kuzey Afrika ve Endülüs’te Berberilerin, Mısır’da
Kıbtilerin oluşturduğu Arap olmayan Müslümanları ifade etmek üzere kullanılmaya başlanmıştır.

B) Hz. Peygamber, hür Arap Müslümanlarla daha C) Emeviler Dönemi’ne girildiğinde Arapların bir
önce köle olan azat edilmiş Müslümanlar arasın- kısmı kendilerini diğer Müslüman milletlerden
da bir ayırım gözetmemiş, bu uygulama Dört Ha- üstün görmeye başladılar. İslamiyet’in ilkelerini
life Dönemi’nde de aynen sürdürülmüştür. Hz. yeterince algılayamamış olan ve Arap ırkçılığı-
Ömer maaş sistemini kurarken mevaliyi kendi- nın tesirinde kalan bazı çevrelerde mevaliyi hakir
lerini azat eden eski efendileriyle aynı seviyede gören bu bakış, kökleşmiş bulunuyordu. Emevi
tutmuş ve onlara aynı miktarda maaş bağlamış- Hanedanı’nın son yıllarına kadar annesi Arap
tır. Ayrıca valilerine Arap olmayan Müslümanları olmayan aile fertlerinin halifeliğine olumlu bakıl-
da askerî divan defterine kaydetmeleri ve onlara mamıştır. İktidarda bulunan Emevi yöneticilerinin
efendileriyle aynı miktarda maaş bağlamaları için çoğunun Müslümanların eşitliği ilkesini bir yana
emir vermiştir. Hz. Ali de maaş ve ganimet dağı- bırakarak mevali ile Araplar arasında ayırım yap-
tımında Araplara ve mevaliye eşit pay ayırmıştır. tığı, mevaliye Kur’an ve sünnette yeri olmayan
bazı vergiler yüklediği ve fetihlere katıldıkları hâl-
de bazı bölgelerde onları askerî maaş divanına
kaydetmediği bilinmektedir.

251